IABR

De Nederlandse Rijksbouwmeester Floris Alkemade, de Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck en de Belgische architect Joachim Declerck zijn de curatoren van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR) in 2018.

Curatoren en Team IABR–2018

^{v.l.n.r. Tania Hertveld, Marieke Francke, Leo Van Broeck, Gijs Frieling, Catherine Robberechts, Julie Mabilde, Joachim Declerck, Simone Huijbregts, George Brugmans, Hanne Mangelschots, Bas Vereecken, Bram Vandemoortel, Floris Alkemade, Myrte Langevoord}

^{foto: Fred Ernst}

Ontwerpkracht, klimaatverandering en samenleving
Het tweeluik IABR–2018+2020–THE MISSING LINK vertrekt van de opdracht die in 2015 met de Sustainable Development Goals van de VN en het Klimaatverdrag van Parijs (COP21) op de tafel van de wereldgemeenschap is gelegd. Hiermee staat er een duidelijke stip op de horizon. Dat maakt echte richtingverandering mogelijk, een fundamentele transitie. Maar hoe pakken we dat aan? Hoe activeren we de samenleving, en niet op een defensieve maar op een positieve manier? Tot welke kwaliteitssprong van onze steden en landschappen stelt ons deze transitie eigenlijk in staat?
Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck: ‘Het is de bedoeling om van architectuurkwaliteit, ruimtelijke kwaliteit en ecologische kwaliteit één verhaal te maken.’

Op zoek naar maatschappelijke en ecologische winst
De drie curatoren Alkemade, Van Broeck en Declerck zullen samen met de IABR verkennen hoe ruimtelijke transformaties kunnen helpen om de grote maatschappelijke opgaven te beantwoorden.
Het werkveld is het unieke stedelijk, ecologisch en economisch systeem van de Rijn-Maas-Schelde Delta, de lage landen waar intensief ruimtegebruik de norm is en waar we zoveel opgaven met elkaar delen. Door onze manier van leven, werken en wonen in deze verstedelijkte delta samen opnieuw te tekenen kan proactief ruimte worden gemaakt voor energietransitie en circulaire economie, voor inclusieve stedenbouw, en voor een innovatieve aanpak van de mobiliteitsproblematiek, de zorg, de wateropgave en de voedselproductie.
IABR–2018 is vooral werkplaats en IABR–2020 vooral platform voor een toekomstagenda. Het tweeluik is een oproep aan architecten wereldwijd om mee te denken over hoe de maatschappelijke thema’s te koppelen aan ruimtelijke vraagstukken die urgent zijn vanwege de klimaatverandering, aan de vraag hoe we ruimte kunnen maken voor het vergroten van de fysieke en sociale weerbaarheid van onze steden en landschappen.
In een tijd van radicale onzekerheid richt IABR–2018+2020 zich daarbij bewust op het bieden van handelingsperspectief, op het ontwerpen aan wat we kunnen willen, en op het verbeelden en laten zien van wat we als samenleving kunnen winnen.
Rijksbouwmeester Floris Alkemade: ‘We moeten bij iedere ontwerpopgave op zoek naar de maatschappelijke meerwaarde. Nadenken over de toekomst, niet in termen van een dreigend verlies maar van maatschappelijke en ecologische winst.’

De cultuur als motor voor verandering
De IABR is onder directie van George Brugmans een kennisinstelling en cultureel platform tegelijk geworden dat de kracht van verbeelding en ontwerp doelgericht inzet voor échte verandering. Deze methodologie maakt het mogelijk de vele lokale en regionale initiatieven en opgaven bijeen te brengen, bestaande inzichten te delen, nieuwe kennis te ontwikkelen en die in de praktijk te testen. (lees hier meer over de IABR)
Samen met de vele partners krijgen de curatoren nog meer dan voorheen de gelegenheid om van de IABR een gedeelde ruimte te maken, die ontmoeting en interactie stimuleert. Met elkaar én met de wereld. Vooral met het doel om resultaatgericht een brug te slaan tussen de vele kleinschalige inspirerende initiatieven aan de ene kant en de enorme schaal van de maatschappelijke opgaven aan de andere kant. Nieuwe sociaal-ruimtelijke praktijken kunnen en moeten de snelheid, draagkracht én kwaliteit van maatschappelijke transities verhogen.

De stip die ‘Parijs’ op de horizon heeft gezet, dwingt ons om beter dan nu de brug te slaan tussen onderzoek en implementatie en om alle kennis die we hebben gedurfder en effectiever toe te passen in de praktijk. Een biennale- tweeluik is daarom een passende vorm. De editie van 2018, een ‘werk’-biennale, zal vooral in het teken staan van onderzoek en uitwisseling, debat en brainstorming, terwijl in 2020 de resultaten op tafel worden gelegd.

^{Floris Alkemade, Rijksbouwmeester}

^{foto: Fred Erns}^t

Floris Alkemade (1961) is architect en stedenbouwkundig ontwerper. Na zijn afstuderen bij Rem Koolhaas aan de TU Delft was hij 18 jaar lang verbonden aan het bureau Office for Metropolitan Architecture (OMA), waarvan de laatste acht jaar als partner.
Hij werkte aan grote projecten en studies over de hele wereld, zowel op het schaalniveau van de architectuur als van de stedenbouw. Bekend zijn Euralille, een grote gebiedsontwikkeling rondom het nieuwe TGV-station in Lille, het Ruhrmuseum in Essen en in Nederland het nieuwe Stadshart van Almere.
Sinds 2008 leidt Alkemade zijn eigen bureau FAA (Floris Alkemade Architect) met projecten in binnen- en buitenland. Met FAA werkt hij onder meer aan grootschalige architectuurprojecten in Frankrijk, waaronder de transformatie en nieuwbouw van het 600 meter lange entrepotgebouw Macdonald in Parijs.
Alkemade was negen jaar verbonden als gast-professor aan de Universiteit van Gent en sinds 2014 is hij lector aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam.

Per 1 september 2015 is Floris Alkemade benoemd als Rijksbouwmeester en als zodanig is hij voorzitter van het College van Rijksadviseurs. De Rijksbouwmeester adviseert aan de minister van Binnenlandse Zaken en de directeur-generaal van het Rijksvastgoedbedrijf. Hij bewaakt en bevordert de architectonische en stedenbouwkundige kwaliteit van rijksprojecten waaronder ook afstoot en herontwikkeling van rijksvastgoed. De Rijksbouwmeester adviseert het Rijk bovendien gevraagd en ongevraagd over kwesties van architectonische kwaliteit en de grote ruimtelijke thema’s. Ook speelt hij een belangrijke rol in het aanjagen van het vak-discours.
In zijn agenda als Rijksbouwmeester verwoordt Floris Alkemade de ambitie om bij iedere ontwerpopgave op zoek te gaan naar maatschappelijke meerwaarde.

^{Leo Van Broeck, Vlaams Bouwmeester}

^{foto: Fred Ernst}

Leo van Broeck (1958) werd in september 2016 door de Vlaamse regering aangesteld als nieuwe Vlaamse Bouwmeester.
Van Broeck studeerde in 1981 af als ingenieur architect aan de KU Leuven. Hij is er sinds 1995 actief als praktijk-assistent en sinds 2006 als professor architectonisch en stedenbouwkundig ontwerpen. In 1997 stichtte hij de vzw Stad en Architectuur, een vereniging die architectuur in België promoot aan de hand van debatten, lezingen en tentoonstellingen. In 2007 richtte hij samen met Oana Bogdan het architectenbureau Bogdan & Van Broeck op, een kantoor dat sterk gericht is op onderzoek en zich onderscheidt door een actief maatschappelijk engagement. Daarnaast was Van Broeck van 2013 tot 2016 voorzitter van de Koninklijke Federatie van de Architectenverenigingen van België (FAB).

Zijn mandaat als Vlaams Bouwmeester plaatst Leo Van Broeck in het teken van transitie naar integrale duurzaamheid. Hij beklemtoont daarbij het belang van een zorgzamer ruimtegebruik in de strijd tegen klimaatverandering. Doel is de ontwikkeling van een bouw- en ontwerpagenda voor een aangenamere, gezondere, beter uitgeruste en meer inclusieve leefomgeving, gekoppeld aan een zorgzamere en duurzamere omgang met ons leefmilieu en met natuurlijke hulpbronnen. Architectuur en ontwerpend onderzoek kunnen bij de transitie een belangrijke bijdrage leveren, door toekomstvisies en innovatieve oplossingen te verbeelden, te testen en te concretiseren in realisaties.
Leo Van Broeck wil van architectuurkwaliteit, ruimtelijke kwaliteit en ecologische kwaliteit één verhaal maken.

^{Joachim Declerck, AWB}

^{foto: Fred Ernst}

Joachim Declerck (1979) is ingenieur-architect, en oprichter en partner van Architecture Workroom Brussels (AWB)— Europese denk-en-doe-tank voor innovatie op vlak van architectuur, stedelijke en territoriale ontwikkeling. Hij is sinds 2014 gastprofessor aan de Universiteit Gent (BE). De rode draad in zijn werkzaamheden is de inzet van ontwerp en ruimtelijke ontwikkeling als hefbomen voor het realiseren van belangrijke maatschappelijke transities.
Declerck studeerde af aan de Universiteit Gent (België). Later volgde hij de internationale postdoctoraal opleiding aan het Berlage Institute in Rotterdam. Hij bleef van 2005 tot 2010 verbonden aan dit instituut, vanaf 2008 leidde hij er het professionele onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma. Hij was namens het Berlage Instituut co‐curator van de 3e IABR, Power – Producing the Contemporary City (2007), en van de tentoonstelling A Vision for Brussels – Imagining the Capital of Europe (2007).

Sinds zijn oprichting in 2010 maakt Architecture Workroom Brussels als initiator, mediator en platform de ruimte en condities voor vernieuwende architectuur en voor ontwerpend onderzoek. AWB bestaat uit een team van tien architect-onderzoekers en wordt geleid door drie partners: Roeland Dudal, Els Vervloesem en Joachim Declerck. De langere strategische werklijnen van AWB richten zich onder meer op visionaire woningbouw, productieve landschappen, zorgzame buurten en de productieve stad. Als platform voor ontwerpend onderzoek en kennisdeling draagt AWB bij aan het brede maatschappelijke debat, aan de professionele praktijk en kennisontwikkeling, en aan de vernieuwing van stadsontwikkeling en beleid.
In 2010 was Declerck curator van de tentoonstelling Bouwen voor Brussel – Architectuur en Stedelijke Transformatie in Europa (2010). Hij was lid van het curator team van de 5^e IABR, Making City (2012) en van het Belgisch paviljoen op de 13^e architectuur biënnale van Venetië, getiteld The Ambition of the Territory (2012), en als Ateliermeester betrokken bij verschillende IABR–Ateliers.

IABR-2018-

Alkemade, Van Broeck en Declerck curatoren IABR–2018

Floris Alkemade

Leo van Broeck

Joachim Declerck