Foto: Fred Ernst
Op 18 mei organiseerde de gemeente Utrecht en de IABR de bijeenkomst ‘Utrecht: Transities in de Gezonde Stad’ als onderdeel van het programma What’sNext van IABR–2016. Aanleiding vormde de resultaten van het IABR–Atelier Utrecht: De Gezonde Stad en de vraag hoe de gemeente daar concreet mee verder kan gaan. Het platform van de biennale werd gebruikt om uiteenlopende partijen bij elkaar te brengen rondom de inzichten uit het Atelier. De bijeenkomst vormde daarmee een tussenstation in het traject dat de gemeente Utrecht ook na de zomer verder zet, allereerst met de tentoonstelling in het Stadskantoor en het programma dat ze samen met AORTA opzet.
Plenaire presentatie
In de ochtend presenteerde Ateliermeester Joachim Declerck de belangrijkste conclusies uit het ontwerpend onderzoek, waarin hij het belang benadrukte van het kijken naar gezondheid vanuit het perspectief van positieve gezondheid van Machteld Huber (Institute for Positive Health): ‘Het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven.' Hij benoemde de kansen voor de ontwikkeling van Utrecht als Gezonde Stad, deze zitten met name in het benutten van de transities in de zorgsector ten behoeve van het vormen van nieuwe coalities rondom een maatschappelijke agenda, in het intensiveren van de samenwerking met de aanwezige gezondheidscentra in stad en regio en in het koppelen van sociaal programma aan de geplande groei van de stad. Maar de gemeente kan deze kansen alleen oogsten als ze de diverse beleidssectoren beter met elkaar en in het ruimtelijke domein weet te verknopen en de diverse partijen in de stad die actief werken aan het maken van de gezonde stad beter aan elkaar weet te verbinden. Het vraagt om een actieve houding van de overheid, een overheid als choreograaf.
Na de plenaire sessie is er in twee workshops verder doorgewerkt aan het concreter maken van de onderzoeksresultaten.
Workshop: Maatschappelijk investeren in de Gezonde Stad
In de workshop Maatschappelijk Investeren in de Gezonde Stad is gefocust op het belang van het creëren van ontmoetingsruimten in de wijk Overvecht. Het uitgangspunt van deze case is dat de leeggekomen schoolgebouwen in de wijk niet gesloopt worden, maar juist worden ingezet voor lokale initiatieven die de sociale inclusiviteit bevorderen. De behoefte van bewoners aan ontmoetingsplekken in de wijk wordt ook bevestigd door het onderzoek van het gemeentelijke wijkbureau Overvecht naar werk, gezondheid, veiligheid en samenleven & opvoeden in Overvecht.
Foto: Fred Ernst
De deelnemers in de workshop onderstreepten niet alleen het belang van ruimte voor ontmoeting, maar ook van het maken van programma en het betrekken van uiteenlopende stakeholders uit de wijk bij het activeren van ontmoetingsplekken in de wijk. Lokale partijen kunnen zo worden uitgedaagd om collectief na te denken over een programma dat dit soort plekken ook rendabel kan maken. Er ligt een uitdaging om maatschappelijke investeerders in het proces te betrekken en hen te verbinden aan dit type ontwikkelingen. De gemeente Utrecht gaat aan de slag met het voorstel van het Atelier om leegstaande scholen in de wijk Overvecht voor sloop te behoeden en ze in te zetten voor lokale initiatieven met programma voor de wijk
Workshop: Zorg in de Next Economy
In de workshop Zorg in de Next Economy stonden de veranderingen in de zorgsector en het daarmee gepaard gaande veranderende zorgaanbod centraal. Veel nieuwe zorg diensten werken al vanuit het concept van ‘positieve gezondheid’: mensen worden begeleid om zelf de regie in handen te houden. Daarbij wordt gezocht naar vormen van zorg waarbij niet alleen wordt gefocust op zorg voor het individu, maar ook voor het versterken en onderhouden van zijn/haar (lokale) netwerk. Het betaalbaar maken van deze diensten vraagt om nieuwe financieringsmodellen en het omdenken van bestaande structuren. Utrechtse voorbeelden van Axion Continu en Saltro en die van het Bartholomeus gasthuis bieden een rijke basis om verder door te denken over nieuwe financieringsmodellen voor de voorstellen van Atelier Utrecht.
Foto: Fred Ernst
Lokaal vervolg IABR–Atelier Utrecht
De gemeente Utrecht gaat verder met de uitkomsten van Atelier Utrecht en zal deze lokaal verder uitwerken. Ook is Atelier Utrecht als tentoonstelling vanaf 25 juli tot en met 7 oktober 2016 te bezichtigen in het Stadskantoor van de gemeente Utrecht. Samen met AORTA wordt in het najaar programma gemaakt waarin verder door wordt gewerkt op de bovengenoemde resultaten. Voor meer informatie zie hier.
IABR–Atelier Utrecht is een samenwerking van de IABR en de gemeente Utrecht. Ateliermeester is Joachim Declerck (Architecture Workroom Brussels).
De Belgische bureaus Architecture Workroom Brussels en De Smet Vermeulen architecten, en het Nederlandse MUST stedebouw zijn belast met het ontwerpend onderzoek. Het Utrechtse architectuurcentrum AORTA is als partner betrokken.
De IABR–Projectateliers worden door de IABR uitgevoerd als leadpartner in het rijksprogramma Regionale en Lokale Ontwerpdialoog van de Actie Agenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp (AAARO) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.
