De opgaven en kansen van de energietransitie spelen zich voor een belangrijk deel af in de gebouwde omgeving. Het overgrote deel van de bestaande woningvoorraad moet grondig worden gerenoveerd om energiezuiniger te worden. Veel gebouwen worden vandaag nog ontworpen zonder notie van klimaat- en energieprincipes. Om vervolgens ‘duurzaam’ gemaakt te worden met een opeenstapeling van technische ingrepen, die losstaat van de logica van het wonen. Naast het groeiende inzicht in de koppeling tussen energie en ruimte op grote schaal is het tijd voor het samenwerken en bouwen aan een architectonische aanpak op ooghoogte.

Nieuwe gebouw-typologieën voor de energietransitie

^{ontwerp: Civic -- foto: Aad Hoogendoorn}

Componeren van typologieën vanuit de energieprestatie en het wonen
Bij iedere ontwikkeling in de energievoorziening transformeerde de typologie van het woongebouw. Lang was het de omgang met warmte die de organisatie van de woning stuurde, totdat centrale verwarming de woning daarvan leek te bevrijden – met een explosie van energiegebruik tot gevolg. In de toekomst worden naast verwarming ook elektriciteit en ventilatie steeds belangrijker onderdelen van de energievoorziening in woningen. Welke typologische transformatie kan de transitie van vandaag mogelijk maken, voorbij de wildgroei aan technische installaties?
Als onderdeel van IABR–Atelier Rotterdam deed CIVIC ontwerpend onderzoek naar nieuwe typologieën voor de energietransitie. Er is al veel kennis van het ontwerpen van energiezuinige woningen, maar deze kennis is gefragmenteerd, en verspreid onder verschillende experts.

Nieuwe gebouw-typologieën voor de energietransitie

^{ontwerp: Civic -- foto: Aad Hoogendoorn}

Lexicon Architectuur & Energie
CIVIC bracht alle kennis samen in een Lexicon Architectuur & Energie. Het biedt een overzicht van bouwstenen die samen leiden tot betere energieprestaties, een beter binnenklimaat en nieuwe architectuur. De principes uit het lexicon zijn toegepast op twee in Rotterdam veel voorkomende typologieën, het naoorlogse corporatie-blok en de nieuwe hoogbouw-toren.
De laatste zal een aanzienlijk deel van de demografische druk in Rotterdam moeten opvangen, met name in het centrum van de stad, zoals in het Rotterdam Central District.
De Gijsingflats in Bospolder-Tussendijken stonden model voor de eerste typologie, die goed is voor meer dan een kwart van de Rotterdamse gebouw voorraad en de belangrijkste renovatie-uitdaging vertegenwoordigt.
Samen vormen deze twee typen de kern van een eerste verkenning naar een nieuwe architectuur die de energietransitie omarmt en tegelijk ruimtelijke en gebruikskwaliteit oplevert. De energietransitie als sleutel voor betere gebouwen en een betere stad.

De eerste resultaten waren te zien tijdens de eerste editie van IABR–2018+2020–THE MISSING LINK.