foto: Frank Hanswijk
De energietransitie is één van de grote uitdagingen voor de komende decennia. Een belangrijke kwestie is hoe de ingrepen precies vorm krijgen. De verdeling van de lusten en de lasten is niet eenduidig. Energietransitie is meer dan infrastructuur en de belangrijkste vraag is misschien wel tot het produceren van welke nieuwe stedelijke kwaliteit de energietransitie ons in staat stelt.
Het IABR–Atelier Rotterdam grijpt de energietransitie, waar stad en haven voor staan, aan als driver voor een inclusieve stadsontwikkeling én als trekker voor andere belangrijke opgaven. Denk aan voedsel, productieve stad, wonen, en sociale gelijkheid. Daarmee is de energietransitie niet alleen een doel maar ook een middel - een hefboom die bewust kan worden ingezet om te werken aan een aantrekkelijke toekomst, aan een veerkrachtig (resilient) en inclusief Rotterdam.
foto: Frank Hanswijk
Energietransitie als stedelijk project
De energietransitie is natuurlijk een technische uitdaging, maar is tegelijkertijd ook een ruimtelijke opgave die we moeten integreren met een maatschappelijke agenda. De reductie in het verbruik van en de overgang naar duurzame energie werkt immers door in alle facetten van het dagelijks leven. Van de manier waarop mensen zich verplaatsen tot energiezuinigere woningen en energie producerende wijken. Maar is er voor iedereen een gelijk speelveld, kan iedereen mee met de veranderingen of er zelfs van profiteren? Energiearmoede als consequentie van de energietransitie dreigt nu al, vooral in de meer kwetsbare wijken.
Maar andersom, bij de juiste aanpak, kan de energietransitie zeker bijdragen aan een kwalitatieve en aantrekkelijke toekomst, als instrument bij het werken aan een veerkrachtig en inclusief Rotterdam waar burgers in staat worden gesteld niet alleen energieconsumenten maar ook energieproducenten te zijn. Zo kan de energietransitie ons echt helpen de Sustainable Development Goals te realiseren.
Experimenteren, testen, ontwikkelen
De vraag die het IABR–Atelier Rotterdam stelt is dus tot het produceren van welke nieuwe stedelijke kwaliteit de energietransitie ons in staat stelt. Wat is de ecologische én maatschappelijke meerwaarde voor de stad, voor de wijk én voor iedere individuele burger waarvoor de energietransitie kan worden ingezet?
Het IABR–Atelier Rotterdam test, met de energietransitie als specifieke uitdaging, tegelijk nieuwe werkvormen voor inclusieve stadsontwikkeling en ontwikkelt concrete ruimtelijke voorstellen met als uiteindelijk doel realisatie.
Er wordt in de periode van 2017-2020 op verschillende werklijnen en schaalniveaus ontwerpend onderzoek ingezet.
Op de schaal van het gebouw is in het kader van IABR–2018 gewerkt aan nieuwe gebouw-typologieën voor de energietransitie. Op wijkniveau wordt het concept Energiewijken getest. En op de Test Site M4H+, in 2018 onderdeel van het Atelier Rotterdam, zijn circulaire economie en integrale gebiedsontwikkeling in samenhang met elkaar naar voren geschoven.
Het platform van IABR-2018 is vooral ingezet om expertise en kennis te presenteren en uit te wisselen, en om partners en actoren (uit de stad en regio, maar ook daarbuiten) actief te betrekken bij gedeelde kennisontwikkeling. Vervolgens is doorgewerkt aan het verder ontwikkelen van het concept "energiewijk", waarbij de wijk Bospolder-Tussendijken centraal is komen te staan. In 2019 en 2020 wordt gewerkt aan een Lokaal Energie Actie Plan en op IABR–2020 zullen de resultaten worden gepresenteerd, wordt Bospolder-Tussendijken zelf tentoonstelling. Daarna, zo is de inzet van de opdrachtgevers, Gemeente Rotterdam en IABR, moeten ze worden geïmplementeerd.
Hieronder kan een kort verslag van de eerste werkfase van het Atelier worden gedownload.
Het IABR–Atelier Rotterdam is in 2013 opgericht door de IABR en een samenwerking op basis van gedeeld opdrachtgeverschap van de IABR en de gemeente Rotterdam (Stadsontwikkeling en Resilient Rotterdam). Op de Test Site M4H+ wordt ook met het Havenbedrijf Rotterdam samengewerkt.
Energietransitie als Hefboom voor Sociaal-Inclusief Stad Maken is, na het Stedelijk Metabolisme en de Productieve Stad, het derde onderzoeksproject van het Atelier Rotterdam.
Voor Energietransitie als Hefboom is eerst Joachim Declerck (AWB) benoemd als ateliermeester. Vanaf voorjaar 2020 is de atelierleiding belegd bij Eva Pfannes (Ooze).
Ontwerpend onderzoeksopdrachten zijn onder meer gegeven aan Civic, Team1010 (1010au, Mariska Vogel en Ronald Van Der Heijden), PosadMaxwan & Generation.Energy, Energiewijk BoTu (Transformers, Beekhuizen Bindt, Eliza Works en Steps2Inspiration), Architecture Workroom Brussels en OOZE Architects and Urbanists.
