Al een aantal jaren loopt de energietransitie-opgave als een rode draad door het onderzoek en de tentoonstellingen van de IABR. Dat is niet vreemd, want willen we de ambities van de 2030 Agenda for Sustainable Development van de VN realiseren, en de klimaatdoelstellingen van Parijs halen, dan moeten we de manier waarop we energie en land gebruiken volledig aanpassen, waarschuwen wetenschappers van over de hele wereld.

^{IABR–Atelier Rotterdam: Aquathermie in Bospolder-Tussendijken}

^{© IABR, OOZE}

Ruimtelijk gezien speelt de energietransitie met name op vier schaalniveaus: transnationaal, regionaal, wijk en woning. Momenteel richt de IABR zich vooral op energietransitie op wijkniveau, het IABR–Atelier Rotterdam is al drie jaar actief aan de slag in en met de Rotterdamse wijk Bospolder-Tussendijken. En ENERGIE, VAN WIE?, de tweede tentoonstelling van DOWN TO EARTH, richt zich volledig op de energiewijk.
Maar ook op de drie andere schaalniveaus heeft de IABR de afgelopen jaren intensief onderzoek gedaan, bijvoorbeeld op de Noordzee, in de provincie Groningen en naar nieuwe gebouwtypologieën in Rotterdam.

Grootschalige windenergiewinning op de Noordzee
‘Stel dat we het tweegraden klimaatdoel serieus nemen, wat moeten we dan doen?’ Vertrekkend vanuit deze ogenschijnlijk simpele vraag, die het ministerie van Economische Zaken in 2016 aan de IABR stelde, verkende het IABR–Atelier 2050 - An Energetic Odyssey de mogelijkheden van grootschalige duurzame energieopwekking op de Noordzee. Er werd een kennisconsortium gevormd met onder meer Shell, Van Oord, Havenbedrijf Rotterdam, Natuur & Milieu, TenneT, verschillende ministeries en, natuurlijk, ontwerpers, met aan het roer de curatoren van IABR–2014 en IABR–2016, Dirk Sijmons en Maarten Hajer.
Het resultaat, een grootschalige installatie met een animatie die de mogelijke toekomst visualiseert, verbeeldt een systeemsprong die laat zien dat het mogelijk is op zeer grote schaal windenergie voor de omringende landen te oogsten op de relatief ondiepe Noordzee. Klapstuk van het plan zijn 25.000 windturbines van 10 MW waarmee in 2050 ongeveer 90% van de elektriciteitsbehoefte van de Noordzeelanden kan worden gedekt.
Het Atelier 2050 onderzocht wat er allemaal bij zo’n ambitieuze systeemsprong komt kijken, welke infrastructuur dat vraagt, hoe kan worden meegekoppeld met de Noordzee-natuur, welke innovaties en beleid dit vraagt en welke nieuwe economische dynamiek dit zal genereren, bijvoorbeeld in de haven van Rotterdam en in de offshore-sector.

Play

IABR–Atelier 2050 - An Energetic Odyssey: de film

^{© IABR, H+N+S, Tungsten}

Energietransitie in Groningen
In 2016 presenteerde het IABR–Atelier Groningen de resultaten van zijn onderzoek naar hoe de provincie Groningen samen met een aantal steden en bedrijven in de Eemshaven de energietransitie zó kan inzetten dat het nieuwe perspectieven oplevert voor de regionale economie en de ruimtelijke kwaliteit van stad en regio. Een uitgebreide verkenning van hoe de komende 15 jaar naar hernieuwbare energie kan worden overgestapt en hoe daarvan de economische vruchten kunnen worden geplukt, leidde tot vier vergezichten, samen één Nordic City.
De resultaten van het onderzoek, uitgevoerd onder leiding van Jandirk Hoekstra (H+N+S Landschapsarchitecten), zijn te lezen in de brochure De Nordic City en te zien in De Nordic City: de Film.

Play

De Nordic City: Energietransitie als kans

^10:23"

^{Gemaakt in opdracht van iabr/UP voor IABR-2016–THE NEXT ECONOMY
Productie: Strawberry Fields
Producenten: Marieke Francke en George Brugmans}

^{© iabr/UP, 2016}

Wie verder de diepte in wil en meer wil weten van de verschillende onderzoeken, kan de rapporten van Quintel Intelligence, E&E Advies, Atelier Stadsbouwmeester Groningen (met Specht Architecten, Studio MARCHA en MD landschapsarchitecten), Maat ontwerpers en Van Paridon x De Groot (met DAAD Architecten en LINT) hier vinden.

Bouwen voor de energietransitie
Voor het IABR–Atelier Rotterdam deed CIVIC in 2018 ontwerpend onderzoek naar nieuwe gebouwtypologieën voor de energietransitie. Er is veel expertise als het gaat om energiezuinig bouwen, maar die is gefragmenteerd. CIVIC bracht alle kennis samen in het Lexicon Architectuur & Energie, een overzicht van bouwstenen die samen leiden tot principes voor betere energieprestaties, een beter binnenklimaat én nieuwe architectuur. Een eerste verkenning van een nieuwe architectuur die de energietransitie omarmt en tegelijk ruimtelijke en gebruikskwaliteit oplevert. De energietransitie als hefboom voor betere gebouwen in een betere leefomgeving.
De principes zijn toegepast op twee in Rotterdam veel voorkomende typologieën, het naoorlogse corporatie-blok en de nieuwe hoogbouw-toren. Voor de, goed voor meer dan een kwart van de Rotterdamse gebouwvoorraad en de belangrijkste renovatie-uitdaging, stonden De Gijsingflats in Bospolder-Tussendijken model.

Bouwen voor de energietransitie

^{CIVIC voor IABR–Atelier Rotterdam}

^{beeld: Aad Hoogendoorn}