"We moeten over natuurbescherming gaan nadenken vanuit het perspectief van de stad", stelt Johan van de Gronden, de directeur van het Wereld Natuur Fonds, in de film 'Natuurbescherming in een verstedelijkte wereld'.
WNF en IABR–2014–
Mondiaal groeien steden, verstedelijkt het landelijk gebied, intensiveert de landbouw en ontvolken perifere regio’s. Het landgebruik verandert daarom snel, met sociale, ecologische en economische gevolgen, die op hun beurt weer een negatieve impact hebben op natuurlijke processen.
Dat was reden voor de IABR om het WNF te vragen een bijdrage te leveren aan de biennale, om samen te reflecteren over de toekomst van de natuurbescherming in een verstedelijkte wereld.
Om de risico’s zoveel mogelijk te beperken kunnen de nadelige effecten bestreden worden. Maar ook kunnen we de onderliggende tendensen gebruiken om te onderzoeken welke kansen er liggen om natuurlijke processen te herstellen in een veranderende omgeving. Kunnen ze worden aangewend om de leefbaarheid en veiligheid te vergroten?
Het resultaat, Natuurbescherming in een verstedelijkte wereld, is een "tentoonstelling in de tentoonstelling", en onderdeel van DE AARDE EEN TUIN. Het WNF laat zien welke kansen er liggen als we natuurlijke processen herstellen en actief inzetten om onze veranderlijke leefomgeving te verbeteren.
De tentoonstelling is opgebouwd als een wandeling langs een rivier in Europa. Van bergtop tot deltastad volgen we het water, soms letterlijk, soms langs voorbeelden. Veel ontwikkelingen hebben immers meerdere gevolgen die weer op elkaar inspelen – wat stroomopwaarts gebeurt, heeft stroomafwaarts consequenties.
De biodiversiteit van het landelijk gebied staat onder druk, in Europa sterker dan in vrijwel alle andere landschappen in de wereld. De landbouw droeg bij aan een afname van biodiversiteit, het stilleggen van allerlei gratis natuurdiensten en aantasting van de bodemvruchtbaarheid. Landbouw en drainage van bossen hebben er ook voor gezorgd dat de natuurlijke ‘sponswerking’ van het land is verdwenen. In Nederland hebben de rivieren daarom al meer ruimte gekregen om hoge waterstanden aan te kunnen, maar ook in het Europese middelgebergte, waar het rivierwater vandaan komt, kan de opnamecapaciteit worden vergroot. Het herstel van de sponswerking in het middelgebergte biedt kansen voor recreatie, maar ook voor de zwarte ooievaar, de otter of de bever, en het doet de kans op overstromingen stroomafwaarts afnemen.
Door op verschillende manieren in te zetten op het herstel van natuurlijke processen in samenhang met de landbouw, kan een gezond en veerkrachtig landschap ontstaan, met ruimte voor voedselproductie, natuur en recreatie.
In sommige regio’s in Europa verdwijnt de landbouw zelfs en trekken mensen weg. Natuurlijke landschappen worden hier hersteld en mede dankzij wettelijke natuurbescherming en afname van de jacht verschijnen grote zoogdieren weer in hun oude leefgebieden. Dit biedt weer kansen voor nieuwe regionale, economische initiatieven, gebaseerd op natuur en recreatie.
De wandeling eindigt in de deltastad, waar mondiale ontwikkelingen misschien wel het meest zichtbaar zijn en waar natuurlijke processen daarom onder grote druk staan. Hoe kan herstel en ontwikkeling van natuurlijke processen bijdragen aan de leefbaarheid en veerkrachtigheid van onze steden, welke kansen liggen hier? Hoe moeten we natuurbescherming aanpakken als we van nature stedelijk zijn?
Deze film is onderdeel van een serie korte webvideo's gemaakt in opdracht van de IABR in het kader van IABR–2014–URBAN BY NATURE–.
Regisseur: Alexander Oey
Producent: George Brugmans
