Ontwerpkracht voor Texel

De Gemeenteraad van Texel is op 17 december 2014 unaniem akkoord gegaan met het advies van het College van Burgemeester en Wethouders om de resultaten van het IABR–2014–Projectatelier Planet Texel integraal over te nemen en te gebruiken als leidraad voor de ontwikkeling van het eiland. Het besluit betekent dat er nu concreet aan de slag gegaan kan worden, te beginnen in De Koog.

PLANET TEXEL 2013-2014
De gemeente Texel staat een duurzame ontwikkeling van het eiland voor en ziet zich daarom geconfronteerd met een aantal cruciale keuzes op uiteenlopende terreinen en beleidsvelden, allen met ruimtelijke consequenties.
Het in 2013 door IABR en gemeente opgestarte IABR–Projectatelier Planet Texel richtte zich daarom op de opgave hoe de verschillende ambities – met name verdere groei van de vooral op toerisme gebaseerde economie, het streven naar energieneutraliteit en zelfvoorziening, en het behoud van de bijzondere natuur en de leef kwaliteit van de bewoners– ruimtelijk optimaal te integreren.
Hoe kunnen water, afval, verkeers- en toeristenstromen geoptimaliseerd worden, liefst in samenhang met elkaar? Op welke wijze kan de ontwikkeling van de natuur een sturende rol spelen? Hoe kunnen de ecologische duurzaamheid en de economische agenda van het eiland, in het bijzonder de (doorontwikkeling van) het toeristisch-recreatief product, elkaar versterken in plaats van hinderen?

IABR–2014–Projectatelier Planet Texel

seizoensgebonden recreatie in een landschap met nieuw aangelegde zoet water retentie-bekkens

Breed gedragen
Gedurende anderhalf jaar hebben bewoners, ondernemers, dorpsverenigingen, Gemeenteraad en College geparticipeerd in het Projectatelier Planet Texel, hun input gegeven en mee gediscussieerd over de resultaten.
Het Atelier heeft zo een breed gedragen vergezicht opgeleverd waar iedereen zich mede-eigenaar van kan voelen– een duurzame toekomst waar de eilanders stapje voor stapje naar toe kunnen werken en die een productief kader vormt voor huidige plannen en projecten. De in het Atelier ontwikkelde ‘Texel Principes’ bieden daarbij houvast en vormen een manier om een abstract begrip als ‘kwaliteit’ handen en voeten te geven.
De in het Atelier door de ontwerpbureaus FARO Architecten en LA4SALE uitgewerkte voorstellen voor pilot projects in o.a. De Koog, Nieuweschild en Polder Waal en Burg laten niet alleen zien wat dit vergezicht voor specifieke locaties betekent, maar kunnen ook onmiddellijk gerealiseerd worden.

IABR–2014–Projectatelier Planet Texel

een baai als kustbescherming die 73% elektriciteit (wind en zonne-energie) en 18% biobrandstof (zeewier) opwekt

Na het proces van ontwerpend onderzoek en na het presenteren van de plannen en voorstellen in de hoofdtentoonstelling van IABR–2014, was daarom de Gemeenteraad aan zet. Het unaniem positieve besluit van 17 december betekent dat er nu begonnen kan worden met concrete uitvoering van de plannen, te beginnen in De Koog.

adviseur ruimtelijke kwaliteit
Op 23 april 2015 benoemde het College van B&W de ateliermeester van IABR–Projectatelier Planet Texel, IABR–2014 curator Dirk Sijmons, tot eerste Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit van Texel.

De resultaten van Planet Texel zijn in februari 2015 in boekvorm uitgebracht. Planet Texel: Draaiboek voor een Schone Toekomst kost € 15,- exclusief verzendkosten. Het is alleen verkrijgbaar in het Nederlands en te koop bij de gemeente Texel. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met Pieter de Vries

Projectatelier Planet Texel is een samenwerking van de IABR en de gemeente Texel. Het ontwerpend onderzoek wordt verricht door LA4SALE en FARO Architecten.

De IABR–PROJECTATELIERS worden door de IABR uitgevoerd als lead partner in het rijksprogramma Regionale en Lokale Ontwerpdialoog van de Actie Agenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp (AAARO) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

^{IABR–Projectatelier Rotterdam}

Het IABR–2014–PROJECTATELIER ROTTERDAM: HET STEDELIJK METABOLISME heeft een nieuwe aanpak willen onderzoeken en testen, een nog grotendeels onontgonnen methode voor ruimtelijk ontwerp en planning die een nieuw werkterrein voor de stedenbouwer zou moeten blootleggen. Gedacht vanuit het stedelijk metabolisme kunnen economische ontwikkeling en duurzaamheid hand in hand gaan; de methode vormt een nieuwe interface tussen diverse beleidsvelden, waaronder milieu en ruimtelijke ontwikkeling.

Dat die vooronderstelling niet loos was, bleek uit de grote belangstelling voor de resultaten van het Atelier bij de diverse beleidsdirecties van de Gemeente Rotterdam en bij het Havenbedrijf Rotterdam. Ook het Ministerie van Infrastructuur en Milieu onderzoekt nu hoe het de resultaten van het Projectatelier Rotterdam kan gebruiken in zijn eigen beleid.
De gemeente Rotterdam zelf gebruikt de uitkomsten van het Atelier als onderlegger voor het verder werken aan de transitie naar een duurzame en circulaire economie.Ook worden de resultaten door IABR en gemeente meegenomen als input voor het volgende Projectatelier Rotterdam dat wordt opgezet in het kader van IABR–2016.

DUURZAME ONTWIKKELINGSMODELLEN
Projectatelier Rotterdam is door IABR en gemeente Rotterdam opgezet in het kader van IABR­–2014 om samen met het Havenbedrijf Rotterdam, het Planbureau voor de Leefomgeving en andere stakeholders door middel van een grootschalig ontwerpend onderzoek naar het stedelijk metabolisme van Rotterdam te komen tot meer duurzame ontwikkelingsmodellen voor de stad.

De metabolistische aanpak gaat ervan uit dat stad een complex, uitgestrekt en dynamisch systeem is dat onophoudelijk in de weer is om in de behoeften van zijn bewoners te voorzien. We kunnen dit systeem niet alleen in technische of mechanische, maar ook in organische termen omschrijven. Zoals een menselijk lichaam ademt, drinkt, eet, zijn zintuigen gebruikt en zich ontlast, zo kunnen we ook in de stad de vitale stofstromen onderscheiden én analyseren.

Wat levert het op als we op deze ‘organische’ manier naar de stad Rotterdam kijken? Als één van de grootste havensteden ter wereld en gelegen in de Rijn-Maas Delta is Rotterdam de stad bij uitstek voor een analyse van haar stofstromen en onderzoek naar hoe het metabolisme als een instrument voor toekomstige planning en duurzame ontwikkeling in te zetten.
De ontwerpbureaus .FABRIC en JCFO hebben in kaart gebracht welke stofstromen hoe door de stad heen lopen en geanalyseerd hoe deze stromen met de ruimte interacteren, op welke manier ze – individueel en in samenhang met elkaar –invloed hebben op de (milieu)performance van de stad en op basis daarvan kunnen inventariseren waar kansrijke ontwerpopgaven liggen.

De stofstromen zijn voor de tentoonstelling zichtbaar gemaakt in negen korte animatie films die elders op deze website te zien zijn.

De resultaten van het Projectatelier Rotterdam zijn op 25 juni 2014 op het symposium Sleutelen aan Stofstromen in de Kunsthal gepresenteerd en bediscussieerd. Het video verslag van deze bijeenkomst is te vinden onder Rotterdam en de Circulaire Economie.

De resultaten van het Projectatelier Rotterdam zijn ook in boekvorm gepresenteerd onder de titel Stedelijk Metabolisme Rotterdam. De publicatie is te downloaden onderaan deze pagina.

Projectatelier Rotterdam is een samenwerking van de IABR en de gemeente Rotterdam. Het ontwerpend onderzoek wordt verricht door James Corner Field Operations (New York) en .FABRICations (Amsterdam). Andere actieve partners waren het Nederlands Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), het Havenbedrijf Rotterdam, het Rotterdam Climate Initiative (RCI) en TNO.

De IABR–PROJECTATELIERS worden door de IABR uitgevoerd als lead partner in het rijksprogramma Regionale en Lokale Ontwerpdialoog van de Actie Agenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp (AAARO) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

BrabantStad herweven

^{© IABR}

Het in 2013 door IABR samen met de Provincie Noord-Brabant, BrabantStad (de gemeenten ‘s-Hertogenbosch, Eindhoven, Tilburg, Breda en Helmond) en de Waterschappen Noord-Brabant opgezette IABR–PROJECTATELIER BRABANTSTAD ging op zoek naar de (verborgen) krachten in de Brabantse tapijtmetropool.
Hoe kunnen de Brabantse steden samen wat ze ieder voor zich niet kunnen? Waar liggen de kansen en wat zijn de barrières? Wat maakt BrabantStad tot een organisch geheel, wat (ver)bindt de verschillende ambities en actoren op een productieve manier? En hoe kan aan een dergelijk verbond het beste sturing worden gegeven vanuit het samenspel van de verschillende spelers?

Water als verborgen kracht
Om een alternatieve ruimtelijke visie en nieuwe ontwikkelingsmodellen te ontwerpen als antwoord op de stilgevallen ruimtelijke en economische ontwikkeling in Noord-Brabant, is binnen het Projectatelier ontwerpend onderzoek verricht in nauwe samenwerking met lokale stakeholders en gevoed door (inter)nationale experts.
BrabantStad is in feite een verstrooide stad, of beter, een stadslandschap. Het vormt een even omvangrijk als bont mozaïek, een tapijtmetropool, met vele vormen van grondgebruik in hoge en lage dichtheden. De crisis heeft de Brabantse gemeenten hard getroffen en veel van de geplande ontwikkelingen moesten worden gestaakt. De vraag was hoe de grote sociaaleconomische en ecologische opgaven op regionale schaal konden worden aangepakt.
Het watersysteem bleek de katalysator voor het op gang trekken van de ruimtelijke en economische ontwikkeling van de regio. Economische dragers rond kwalitatief wonen, landbouw, recreatie en innovatief ondernemen werden slim gekoppeld aan de wateropgave, resulterend in een accumulatief ontwikkelingsbeleid.

Het Projectatelier BrabantStad heeft nadrukkelijk niet alleen naar de ruimtelijke kwaliteiten van de regio gekeken, ook het governance vraagstuk is geadresseerd. Het bleek de som van lokale coalities en projecten die het stadslandschap van Noord-Brabant kunnen reactiveren, waarbij de overheid ruimte maakt voor maatschappelijke dynamiek op voorwaarde dat die ontwikkeling ook mee bouwt aan antwoorden op de grote uitdagingen.

Brabantstad tapijtmetropool
De resultaten van het Atelier zijn gepresenteerd op de hoofdtentoonstelling van IABR–2014–URBAN BY NATURE– in Rotterdam. Geen krachtiger manier, zo bleek, om het dynamisch speelveld van het stedelijk tapijt van BrabantStad leesbaar en tastbaar te maken dan letterlijk met een wandtapijt, dat speciaal voor de hoofdtentoonstelling werd ontworpen in samenwerking met het Tilburgse TextielLab.
De uitkomsten van het Atelier zijn breed bediscussieerd met een groot en divers gezelschap van beleidsmakers, ondernemers en bewoners op de BrabantDag, georganiseerd door de provincie Noord-Brabant tijdens URBAN BY NATURE. Voor een uitgebreid verslag van de BrabantDag, zie →

Reizend tapijt
Na afloop van IABR–2014–URBAN BY NATURE– zijn op initiatief en onder leiding van gedeputeerde Yves de Boer de resultaten van het Projectatelier BrabantStad, met het tapijt voorop, en aangevuld met een intensief debatprogramma, van september 2014 tot en met februari 2015 op reis geweest door Noord-Brabant. De expositie Mozaïek Brabant deed Eindhoven, Tilburg, Helmond, 's-Hertogenbosch en Breda aan en werd hét podium voor een provincie-breed maatschappelijk debat over de toekomst van Noord-Brabant, over hoe de resultaten van het Projectatelier ingezet kunnen worden als belangrijke fundamenten voor de nieuwe provinciale Omgevingsvisie, die in 2018 gereed moet zijn.

Op een aantal locaties wordt nu concreet verder gewerkt aan de vertaalslag van de regionale ontwikkelprincipes naar lokale projectvoorstellen. Er is een pilot project voorstel in de maak voor de Dommelvallei en in Tilburg-Oost en ’s-Hertogenbosch worden pilots opgestart. Ook de Brabantse Waterschappen zetten zich de komende jaren in om de voorstellen voortkomend uit het Projectatelier verder te ontwikkelen.

De resultaten van het Projectatelier BrabantStad zijn in boekvorm gepresenteerd onder de titel Weven aan het Stedelijk Tapijt, te verkrijgen via de IABR.

In de film Het Mozaïek van Brabant spreken de bestuurders Yves de Boer (gedeputeerde Noord-Brabant) en Frans Stienen (wethouder Helmond), en de ontwerpers Joachim Declerck en Floris Alkemade over het Projectatelier. De film is te zien op deze website.

Projectatelier BrabantStad is een samenwerking van de IABR en de Provincie Noord-Brabant, de gemeenten Den Bosch, Eindhoven, Tilburg, Breda en Helmond, en de Waterschappen Noord-Brabant. Het ontwerpend onderzoek wordt verricht door Architecture Workroom Brussels, Floris Alkemade Architect en LOLA Landscape Architects.

De IABR–PROJECTATELIERS worden door de IABR uitgevoerd als lead partner in het rijksprogramma Regionale en Lokale Ontwerpdialoog van de Actie Agenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp (AAARO) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.