workshop Project Atelier Utrecht

^{foto: Sis Pillen}

De IABR is een architectuur biennale die permanent onderzoek doet naar de toekomst van de stad. Belangrijk middel dat zij daarbij inzet is het Projectatelier: een langlopend ontwerpend onderzoekstraject waar de IABR in gezamenlijk opdrachtgeverschap met een (meestal stedelijke) overheid een bestaande opgave tijdelijk onderbrengt in de vrije, culturele ruimte om zo te komen tot innovatieve, concrete oplossingen.

In het kader van IABR–2016–THE NEXT ECONOMY– werkt de IABR samen met de gemeente Rotterdam; met de gemeente Utrecht; met een alliantie van de Provincie Groningen, de gemeente Groningen, Eemsdelta Regio en de regio Groningen-Assen; met een alliantie van Vlaamse actoren, waaronder het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Ruimte Vlaanderen, OVAM en de Provincie Vlaams Brabant; met de nationale regering van Albanië; en met een alliantie van publieke en private partijen rond de Noordzee.

De Ateliers zetten ontwerpend onderzoek in om te komen tot ruimtelijke en economische ontwikkelmodellen, nieuwe allianties en uitgewerkte voorstellen voor pilot projects. De resultaten zijn in 2016 belangrijke ankerpunten van de hoofdtentoonstelling THE NEXT ECONOMY­– en worden vervolgens ingezet bij het werken aan de lokale opgave: implementatie is immers altijd het doel.

Gezond, energiek en productief
De drie Nederlandse Projectateliers die zijn gestart in Groningen, Utrecht en Rotterdam, staan alle drie in het teken van het thema, The Next Economy. Zij richten zich op drie belangrijke kwesties bij het ruimtelijk voorsorteren op de toekomstige stedelijke economie in Nederland: energietransitie, zorg en vergrijzing, en (circulaire) maakeconomie.

IABR–2016–Projectatelier Utrecht: de Gezonde Stad
Projectatelier Utrecht is een samenwerking van de IABR en de gemeente Utrecht.
Ateliermeester is Joachim Declerck, partner van Architecture Workroom Brussel (AWB).

De centrale onderzoeksvraag luidt: Welke innovatieve ruimtelijke ontwikkelingsstrategieën kunnen in Utrecht bijdragen aan een inclusieve, gezonde stad waarbij de solidariteit tussen de verschillende generaties, culturen en inkomensgroepen voorop staat, en die ook de rest van Nederland en het buitenland kunnen inspireren?

Verder lezen? Klik hier.

IABR–2016–Projectatelier Groningen: naar een nieuw energielandschap
Projectatelier Groningen is een samenwerking van de IABR en de provincie Groningen, de gemeente Groningen, Eemsdelta Regio en de Regio Groningen-Assen.
Ateliermeester is Jandirk Hoekstra, partner van H+N+S Landschapsarchitecten.

Centraal staat de onderzoeksvraag: Hoe kan een “next economy”, gebaseerd op hernieuwbare energie en een beperkte uitstoot van CO2, een nieuw wenkend perspectief worden voor Noord–Nederland en voor de regio Groningen–Eemshaven in het bijzonder?

Verder lezen? Klik hier.

IABR–2016–Projectatelier Rotterdam: de Productieve Stad
Het tweede Projectatelier Rotterdam is opnieuw een samenwerking van de IABR en de gemeente Rotterdam.
Ateliermeester is Daan Zandbelt, associate bij De Zwarte Hond.

De centrale onderzoeksvraag is: Hoe kan Rotterdam een toekomstbestendige ruimtelijke economische strategie lanceren, gebaseerd op de regionale ontwikkeling van een maakeconomie die lokaal waarde toevoegt, circulair en sociaal inclusief is, en die uitgaat van de aanwezige dynamiek en (ruimtelijke) potentie in stad en regio?

Verder lezen? Klik hier.

Atelier Productieve Metropool BXL
Het doel van Atelier Productieve Metropool BXL is een betere afstemming tussen de veranderende economie en de organisatie van de ruimte voor productieve activiteiten in het metropolitane gebied van de hoofdstad. Hoe kunnen ruimtelijke kwaliteit en stedelijke economie elkaar versterken en wie maakt de productieve stad?

Atelier Productieve Metropool BXL is een samenwerking van de IABR, Architecture Workroom (AWB) en Brusselse en Vlaamse actoren, waaronder het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Ruimte Vlaanderen, OVAM en de Provincie Vlaams Brabant.

Verder lezen? Klik hier

ATELIER ALBANIA
In respons op premier Edi Rama’s oproep aan ontwerpers wereldwijd om bij te dragen aan Next Generation Albania, stelden George Brugmans (IABR), Freek Persyn en Johan Anrys (51N4E, Brussel) Atelier Albania voor.
Het Atelier werd opgericht in februari 2014, adviseert de regering en is geïntegreerd in het Ministerie van Stedelijke Ontwikkeling. De directeur van het Nationaal Planbureau (AKPT), Adelina Greca, is ook de directeur van het Atelier; Brugmans en Persyn zijn benoemd tot speciale adviseurs.

Verder lezen? Klik hier

Atelier Noordzee: 2050 - Een Energieke Ontdekkingsreis
De Europese klimaatdoelstelling – 80 à 95 procent reductie van broeikasgasemissies in 2050 ten opzichte van 1990 – vergt ingrijpende systeemveranderingen.
2050 – Een Energieke Ontdekkingsreis laat zien hoe diepgaand de energietransitie van fossiele brandstoffen als olie, kolen en gas, naar een grotendeels door hernieuwbare energiebronnen gevoede energievoorziening feitelijk is. Het project verbeeldt een systeemsprong die het mogelijk maakt dit gat te dichten door op zeer grote schaal windenergie voor de omringende landen te oogsten op de relatief ondiepe Noordzee.

IABR i.s.m. Ministerie van Economische Zaken, Van Oord, Shell, TenneT, Zeeland Seaports, European Climate Foundation, RWE, Natuur & Milieu, Havenbedrijf Rotterdam en Havenbedrijf Amsterdam
H+N+S Landschapsarchitecten, Ecofys en Tungsten Pro

Verder lezen? Klik hier

IABR–Ateliers: altijd gericht op resultaat en implementatie
De IABR leidde de afgelopen jaren Ateliers in onder meer São Paulo, Istanbul en Albanië. In Nederland organiseert de IABR projectateliers als leadpartner van het Rijk en in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.
In het kader van de vorige biennale, IABR–2014–URBAN BY NATURE–, werkte de IABR samen met de gemeentes Rotterdam en Texel, en met een alliantie van de Provincie Noord-Brabant, BrabantStad en de Brabantse Waterschappen. Deze drie Projectateliers hebben innovatieve ruimtelijke en economische ontwikkelmodellen en uitgewerkte projectvoorstellen opgeleverd waar de betrokken overheden vervolgens concreet mee aan de slag zijn gegaan.

De provincie Noord-Brabant zet de in het IABR–Projectatelier BrabantStad ontworpen ontwikkelprincipes in bij een Brabant-brede discussie over de toekomst, die de basis legt voor de Omgevingsvisie die de provincie in 2018 zal presenteren. Op een aantal plekken wordt al concreet gewerkt aan de vertaalslag van de regionale ontwikkelprincipes naar lokale uitwerkingen, onder andere in de Dommelvallei.
In december 2014 heeft de Texelse gemeenteraad het voorstel van het College van B&W om de resultaten van IABR–Projectatelier Planet Texel als leidraad én principe te gebruiken bij de toekomstige ontwikkeling van het eiland en de uitvoering van de plannen metterdaad te faciliteren, te beginnen in De Koog, enthousiast en unaniem aangenomen. Inmiddels zijn de in het Atelier ontwikkelde 'Texel Principes' een handvat voor het bestuur: "ze werken als wonderolie".
De gemeente Rotterdam gebruikt de uitkomsten van het IABR–Projectatelier Het Metabolisme van Rotterdam als inspiratiebron én onderlegger voor het verder werken aan de transitie naar een duurzame en circulaire economie.

Voor een compleet overzicht van de IABR–Projectateliers en Test Sites, klik hier

De IABR–Projectateliers worden door de IABR uitgevoerd als leadpartner in het rijksprogramma Regionale en Lokale Ontwerpdialoog van de Actie Agenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp (AAARO) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Workshop Projectatelier Rotterdam: JCFO en .Fabric, NYC sept2013

Verreweg het belangrijkste onderdeel van het onderzoeks- en ontwikkeltraject van IABR–2014–URBAN BY NATURE–. zijn de drie IABR–PROJECTATELIERS. De IABR heeft deze opgezet samen met de gemeente Texel, de gemeente Rotterdam en de provincie Noord-Brabant op basis van concrete en bestaande ruimtelijke opgaven.

Sabbatical detour
Met de kracht van het ontwerp als uitgangspunt, en door middel van de uitwisseling en ontwikkeling van kennis en de reflectie op de concrete opgave, wordt een tijdelijke werkruimte gecreëerd – een culturele, vrije ruimte: de sabbatical detour – waarin vanuit een nieuw perspectief naar de opgave gekeken kan worden en zo concreet mogelijk naar te implementeren oplossingen wordt toegewerkt.

Met de IABR–Projectateliers wordt de koppeling van bestaande stedenbouwkundige opgaven aan kennisontwikkeling (onderzoek) én aan publieke confrontatie en internationale benchmarking (manifestatie) gerealiseerd. De resultaten vormen immers onderdeel van de hoofdtentoonstelling van IABR–2014– in de Kunsthal Rotterdam en het openbaar debat daaromheen, waarna de participerende lokale en regionale overheden daadwerkelijk met de resultaten aan de slag gaan.

Elk Projectatelier is gekoppeld aan één van de drie subthema’s van IABR–2014–URBAN BY NATURE– die de leidraad vormen van de hoofdtentoonstelling: de relatie tussen stad en natuur in DE AARDE EEN TUIN (Projectatelier Texel), het belang van de analyse van de stofstromen in HET STEDELIJK METABOLISME (Projectatelier Rotterdam), en de noodzaak nieuwe manieren te ontwikkelen om met de grote tapijtmetropolen om te kunnen gaan in STRATEGIEËN VOOR HET STADSLANDSCHAP (Projectatelier BrabantStad).

De curator van IABR–2014–, Dirk Sijmons, is tevens Ateliermeester van de drie ateliers, en de ontwerpopgave is telkens belegd bij een combinatie van landschapsarchitecten- en stedenbouwkundige ontwerp bureaus.
Daarnaast wordt nauw samengewerkt met private en publieke partijen.

De IABR–Projectateliers worden door de IABR uitgevoerd als leadpartner in het rijksprogramma Regionale en Lokale Ontwerpdialoog van de Actie Agenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp (AAARO) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Test Site São Paulo

^{foto: Fabio Knoll}

De tijdelijke samenballing van specifieke kennis van de kwesties die door een biennale editie worden geagendeerd, moet naar mening van de IABR niet alleen worden ingezet voor het maken van de tentoonstelling, maar ook bij het zoeken naar oplossingen voor bestaande stedelijke opgaven.

Sinds 2009 werkt de IABR daarom nauw samen met lokale partijen aan bestaande stedelijke opgaven in Rotterdam, São Paulo en Istanbul. Dit zijn de drie IABR Test Sites. Tijdelijke open allianties tussen lokale besturen en ontwerpers, stedenbouwers, wetenschappers, bedrijven en ontwikkelaars vormen de drijvende kracht achter deze Test Site-samenwerkingen die tijdens de 5^e IABR: Making City voor het eerst werden gepresenteerd aan het publiek in Rotterdam, Istanbul en São Paulo.

ontwerp voorop in een sabbatical detour
Het voordeel van de samenwerking tussen een stad en een culturele organisatie als de IABR is de relatief vrije ruimte die kan worden gecreëerd met als doel om met ontwerp voorop anders en beter stad te maken. Ontwerpend onderzoek, kennisontwikkeling en kennisuitwisseling in een internationale setting, publieke presentaties, reflectie en debat en implementatie zijn in dit werkmodel aan elkaar geklonken met het doel om anders en mogelijk beter stad te maken.
Wat deze oplossingsgerichte werkmethode een lokale overheid te bieden heeft, is dus heel letterlijk tijd en ruimte: een sabbatical detour, een omweg die kwaliteit en meerwaarde toevoegt aan de gangbare manier om een stedenbouwkundige opgave aan te pakken: bredere reflectie, een door internationale samenwerking gesteunde open zoektocht naar alternatieve allianties en benaderingen, naar onverwachte oplossingen.
Terwijl regels en procedures samen met de politiek van alledag tijdelijk buitenspel worden gezet, is dit proces niettemin wel degelijk volop gericht op uiteindelijke realisatie van de plannen. Nadat ze zijn tentoongesteld op de Biennale gaan de projecten stuk voor stuk 'terug naar huis' om daadwerkelijk te worden gerealiseerd.

São Paulo, Istanbul en Rotterdam
Met de stad São Paulo, de motor van de Brazilaanse economie en de grootste stad op het zuidelijk halfrond, ontwikkelde de IABR vanaf 2009 plannen en projecten voor de favela Paraisópolis die vervolgens geïmplementeerd zijn.
In een tweede ronde van samenwerking, vanaf 2010, werd het Atelier São Paulo opgezet met als opdracht concreet input te leveren voor het Stedelijk Plan voor het stadsdeel Cabuçu de Cima en daar te ontwikkelen woningbouwprojecten.

Field trip Istanbul, 2010

^{foto: George Brugmans}

Voor de gemeente Arnavutköy in Istanbul ontwikkelde het IABR Atelier Istanbul een Strategisch Visie en Actieplan dat inmiddels is geaccepteerd en op 8 december 2011 is gepresenteerd aan de burgemeester van Istanbul.
In een tweede fase werden twee pilot projects ontwikkeld die vanaf het najaar van 2013 worden gerealiseerd.
De gemeente Arnavutköy ligt in het drinkwaterreservoir van de Metropoolregio Istanbul. Dit gebied is grotendeels agrarisch. Maar door de oprukkende stad groeit de spanning tussen ecologische belangen en verstedelijking. De uitdaging is om de stedelijke ontwikkelingen zorgvuldig in te passen in het bestaande productieve landschap. Inmiddels heeft de IABR een tweede overeenkomst gesloten met een andere deelgemeente van Istanbul, Beykoz. Ook daar staat de relatie tussen watermanagement, behoud van de kwaliteit van het landschap en voortgaande verstedelijking centraal.

Test Site Rotterdam, een project van ZUS met steun van de IABR, concentreert zich op het Rotterdam Central District, met name het gebied rond het Schieblock, en wil één van de aanjagers zijn van de verdere ontwikkeling van dit centrale deel van de stad.
Net als in veel andere steden staat in Rotterdam Central District een groot aantal vierkante meters kantoorruimte leeg. Tegelijkertijd is er in de stad dringende behoefte aan kleinere woon- en werkeenheden. De uitdaging is om dit stadsdeel zodanig te transformeren dat het een levendig onderdeel van de stad wordt.