De gevolgen van onze voetafdruk op planeet Aarde zijn steeds voelbaarder: smeltende ijskappen, bosbranden, overstromingen en droogteperioden. De situatie zoals die nu is, werd 50 jaar geleden voorspeld door de Club van Rome, een informele groep academici, wetenschappers, politici, diplomaten en industriëlen die in 1972 De grenzen aan de groei publiceerde. In dat rapport schetste de club de mogelijke gevolgen van een exponentiële toename van bevolking, agrarische productie, extractie van grondstoffen, industriële productie, vervuiling en het verlies van biodiversiteit. Het rapport zorgde wereldwijd voor commotie en was het begin van milieubewustzijn.
Foto: ZUS
Het nieuwe interministeriële Ministerie van Maak! roept honderd ontwerpers en experts op om hun collectieve kennis en verbeeldingskracht in te zetten om tot nieuwe ontwerpen voor Nederland te komen. Hiermee wil het Ministerie van Maak! een een bijdrage leveren aan de radicale verbouwing van Nederland en concrete oplossingen bieden voor het woningtekort, de energietransitie en de gevolgen van klimaatverandering. Bovendien spoort het Ministerie van Maak! aan tot reflectie op de manier waarop de bestaande overheidsstructuren hiermee omgaan.
"Als gemeenschap staan we voor een aantal grote transformaties; deze opgaven hebben allemaal een ruimtelijk weerslag. Nederland heeft niet alleen de traditie om dergelijke complexe opgaven het hoofd te bieden, maar ook een eigentijdse architectonische discipline en de ontwerpkracht om een inspirerende bijdrage te leveren aan de urgenties van vandaag.", zeggen de initiatiefnemers de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR), MANN en ZUS, gezamenlijk met VOLUME en de Independent School for the City.
Deelnemers van de Ministerie van Maak! tentoonstelling in 2022 zijn Floris Alkemade/ ‘…de periferie of nie!’/ Art of Cities/ Bedaux de Brouwer/ B-invented/ Biopolis/ CATON x C’MON x INSCAPE/ CITYFÖRSTER/ CLUSTER + Kobus de Bruijne/ Collage City NL/ COMPLICIT/ Dam & Partners Architecten/ De Kloof/ De Urbanisten/DEDRIE architecten/ Denkkamer/ Dérive/ Dirk Sijmons, Ro Koster en Herman Kossmann/ Echo Urban Design/ eco-centric exploration/ Een andere toekomst voor Schalkwijk/ el KANTOOR/ etmol/ Experimentele Woningbouw Re-imagined/ Failed Architecture / Loom/ FARO Architecten/ Flux landscape architecture/ GEAR/ GrownDownTown/ Guis Architectenwerk/ H+N+S Buiting Advies en Roosemalen & Savelkoul/ Het Poldermodel/ Huibers van Weelden Architecten/ Inbetween Collective/ Inbo: Maaksimaal/ Independent School for the City/ IRIX/ JDWA/ Jin-ah, Noa & Jurriënne [JNJ]/ Jona 20in2040/ KOLLEKTIEF/ la-di-da/ Lectoraat SAST/ LMNL/ Lokaal 6/ Lokalen/ M & DB / LRvH Architecten/ MAAT - FELT/ md2-architects/ Mei Architects and Planners/ MLA+/ MORE ARCHITECTURE/ Must Stedebouw/ MVRDV /NadiaNena & TKA atelier/ New Frontiers/ New Urban Networks/ New World Architecture/ Nieuw Pampus Revisited/ NL Neutraal/ OD205/ Ootmoed/ Operatie Transformatie - Dividual/ Paradijs/ Patina Architecten/ planners heidag/ PosadMaxwan strategy x design/ Raar maar waar/ Ralph Cloot + Shan Shao/ Regeneration by TRAJECT/ Rijnboutt/ rotative studio/ Sectie-C/ Shift Architecture & Urbanism/ SMAL/ Special Projects/ Studio ACTE/ Studio GAAGA/ Studio Iza Słodka/ Studio Nauta/ STUDIOOS+/ Studiospacious/ TAAK/ Team 2.68/ Team Noord/ Tropical NL/ Urhahn/ VAKWERK/ Vals Plåt/ van Bergen Kolpa Architecten/ VDSVT/ WARP/ Willem de Kooning Academie/ Wissing/ Wonen in werklandschappen/ XML/ Z|B / Zeelandstad/ ZOETMULDER
Lees verder op de website van het Ministerie van Maak!
Design Stahl-R
Act upon climate change as a short-term problem
Root locally, resonate globally
Seize the transformative moment
Study systems: everything is connected
Think radical, act pragmatic
Create context for others to blossom
Develop capacities rather than knowledge
Connect to deep-time
Share value not profit
Scale up, scale out and scale deep
Design for desirable futures
Take time
We tellen af tot de opening: IT’S ABOUT TIME trapt af op donderdag 22 september met een driedaags openingsprogramma. De openstelling voor het publiek van de tentoonstelling op donderdagavond van 17.00 tot 19.00 uur markeert het startschot van acht weken activiteiten en uitwisseling over de toekomst van de stad, onder meer met workshops, lezingen en stadswandelingen. Vrijdag 23 en zaterdag 24 september zijn er onder meer een openingssyposium, performances, presentaties, workshops, rondleidingen en wijktours met deelname van de curatoren en deelnemende exposanten.
Vrijdag 23 september
Deelnemende exposanten en curatoren zijn op vrijdag 23 september de gehele dag aanwezig voor gesprekken, presentaties en panels. Het programma gaat over drie ontwerpstrategieën die centraal staan in de tentoonstelling IT’S ABOUT TIME: Versneller, Activist en Voorouder. De dag wordt afgesloten met een reflectie en vooruitblik door Derk Loorbach, professor socio-economische transities, directeur DRIFT en co-curator van IT’S ABOUT TIME.
Zaterdag 24 september
Op zaterdag 24 september is er een doorlopend publiek programma met workshops, rondleidingen, wijktours en performances. Van 15.00 tot 17.00 uur is er een openingssymposium over de noodzakelijke transities op maatschappelijk, economisch, ruimtelijk en cultureel niveau.
Programma
Gedurende de tentoonstelling IT'S ABOUT TIME is er een actief programma met workshops, lezingen en rondleidingen door onder meer onze curatoren Véronique Patteeuw, Peter Veenstra, Léa-Catherine Szacka en Derk Loorbach. De activiteiten gaan over de ‘architecture of change’, over de toekomst van de stad, energie in de stad en nog veel meer. In de zogeheten ‘transitiearena’ vinden werksessies plaats over onder meer lopend onderzoek naar transformaties van steden als Amsterdam, Rotterdam en Tilburg. Voor kinderen zijn er wekelijks kinderworkshops ‘bouwen aan je toekomst’ onder begeleiding van beeldhouwer Maria Kley.
Early bird ticket en passe-partouts
Koop hier je earlybird tickets en passe-partouts.
Binnenkort is hier ook alle actuele informatie te vinden over het programma.
De tentoonstelling FUTURE GENERATION, die tijdens de 10e editie van de Architectuur Biennale Rotterdam plaatsvindt in de Keilezaal, bestaat uit werk van een groep jonge ontwerpers die een belofte voor de toekomst vertegenwoordigen.
Een toekomst die het (be)leven waard is!
Op dit moment beschikt de mensheid over de sterkste combinatie van (wetenschappelijke) kennis en (digitale) hulpmiddelen die de wereld ooit heeft gekend. We hebben alles in huis om onze menselijke samenleving van een volledig alternatieve structuur te voorzien – als we maar met hart en ziel inzetten op het rentmeesterschap van de planeet. Laten we bouwen aan een toekomst die het (be)leven waard is!
FUTURE GENERATION, THIS IS 2072
De tentoonstelling FUTURE GENERATION toont de beste architectonische afstudeerprojecten uit de periode 2018 tot 2022 in België en Nederland. Alle academies en universiteiten met masteropleidingen werden uitgenodigd om projecten in te dienen, hieraan gaven 13 instellingen gehoord met totaal 75 projecten. De geselecteerde projecten gaan over de toenemende tijdsdruk die onze steeds sneller veranderende samenleving oplegt om klimaatverandering tegen te gaan. De ontwerpers vertegenwoordigen de besluitvormers van morgen. FUTURE GENERATION, THIS IS 2072 verwijst naar het moment waarop alle geselecteerde projecten de verandering naar een hoopvolle en veelbelovende toekomst bewerkstelligen.
2072 in vijf hoofdstukken
De tentoonstelling is onderverdeeld in vijf hoofdstukken en bevat fragmenten, projecten, ontwerpen en stromingen die het architectonische landschap zullen bepalen van 2072, het jaar waarop de Club van Rome haar profetische publicatie De grenzen aan de groei oriënteerde. De vijf hoofdstukken heten Local Cosmopolitans, EarthlyPromises, Urban Biotopes, SocialEcologies en Flourishing Landscapes.
LOCAL COSMOPOLITANS gaat over de genius loci: er is behoefte om binnen bestaande contexten te opereren, aan een gevoel van plaats, verbondenheid en erbij horen. In 2072 zullen we hebben geleerd van het verleden, hebben bijgedragen aan lokaal belangrijke opdrachten en handelen als LOCAL COSMOPOLITANS.
EARTHLY PROMISES gaat over meer-dan-menselijke ontwerpbenaderingen, waarbij natuurlijke processen als basis voor het ontwerp worden gebruikt: we duiken in de aarde onder ons, en ver in de tijd. In 2072 zullen we onze planeet niet langer exploiteren en co-existeren we te midden van haar natuurlijke processen als EARTHLY PROMISES.
URBAN BIOTOPES gaat over de verdichting en decentralisatie van onze binnensteden – en over het scheppen van een maximaal diverse biotoop, iets waar we allemaal baat bij hebben. In 2072 zullen we steden hebben gebouwd waarin alles met elkaar verbonden is; onderdelen lopen uiteen van uitgestrekte bebouwde ‘Supersurfaces’ tot kleine mobiliteitsmiddelen en geautomatiseerde wooncabines en van stadstuinen tot zorgzame metropolen van gezondheidsnetwerken. Verschillende organismen leven samen in URBAN BIOTOPES.
SOCIAL ECOLOGIES gaat – soms op provocerende wijze – over sociale en maatschappelijke vraagstukken en het op gang brengen van een dialoog over de politieke aspecten van onze ontworpen omgeving. In 2072 zullen architecten actief samen met gemeenschappen anticiperen en cocreëren, debatten initiëren die leiden tot innovatieve projecten en collectieve kennisnetwerken en vorm geven aan nieuwe MAATSCHAPPELIJKE ECOLOGIEËN.
FLOURISHING LANDSCAPES gaat niet alleen over het gebruik van beschikbare, duurzame grondstoffen, maar ook en vooral over het genereren van productieve landschappen die grondstoffen en zingeving toevoegen. In 2072 zullen onze (voedsel) productieketens duurzame productiesystemen zijn die een lage impact hebben op onze ruimtelijke omgeving en die hybride, gestapelde en verbonden FLOURISHING LANDSCAPES creëren.
Om de deelnemers aan de FUTURE GENERATION een gezicht en een stem te geven, produceerde de IABR een documentaire, gemaakt door architecten en filmmakers Juan Benavides en Heng Yu. Bekijk de documentaire hier.
Het winnende team van de besloten wedstrijd voor de scenografie van IABR 2022 staat onder leiding van Richard Venlet, een in Brussel gevestigde kunstenaar met een lange staat van dienst op het gebied van tentoonstellingsontwerpen. Voor de IABR 2022 heeft hij de samenwerking gezocht met de architecten Alice Babini en Leander Venlet.
De kern van hun ontwerpvoorstel is om een tentoonstellingslandschap te maken dat wordt gestructureerd door middel van herbruikbare industriële materialen en kant-en-klare objecten. Architectonische en niet-architectonische voorwerpen structureren de ruimte op diverse manieren, zodat een niet-lineaire reis door de tentoongestelde inhoud ervaren kan worden. Bezoekers kunnen tijdelijk gedesoriënteerd raken om hun oriëntatie later weer terug te vinden. De scenografie is niet alleen op te vatten als een tentoonstellingsontwerp, maar ook als een sterke post-fossiele reactie op de monumentale ruimte die de Ferro als voormalige gashouder biedt.
Het lichtontwerp was in handen van lichtontwerper en theatermaker Tim van ’t Hof. Samen met Venlet en zijn team heeft hij een atmosferische omgeving ontworpen waarin licht en tijd de toeschouwer door de tentoonstelling leiden.
Tim van ’t Hof werkt vanuit Londen als internationaal lichtontwerper. Hij behaalde zijn Bachelor of Theatre aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en specialiseerde zich vervolgens in licht; hij behaalde een Master of Fine Arts aan New York University. Op dit moment is Tim verbonden aan verschillende productiehuizen en gezelschappen wereldwijd. Van ‘t Hof: ‘Voor de tentoonstelling van de IABR hebben we naar een verbeelding van tijd in termen van licht gezocht. In een lopende sequentie, door het schakelen van 12 lichtpunten in de Ferro, hopen we een beweging te laten zien en een laag van urgentie toe te voegen aan het onderwerp duurzaamheid.’
IT’S ABOUT TIME: Open Oproep aan bedrijven en overheden
IN ACTIE VOOR EEN BLOEIENDE EN DUURZAME TOEKOMST
De Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) organiseert de komende jaren transitie-ateliers. Daarin geven we op onderzoekende wijze vorm aan een radicale omslag op het gebied van energie, voedsel, natuur, mobiliteit, water(beheer), circulariteit en rechtvaardigheid. De methode komt voort uit jaren van ontwerpend onderzoek en studie naar transities. Met de aan de IABR gekoppelde ontwerpateliers willen we het denk- en ontwerpproces versnellen en tegelijkertijd een publiek podium geven.
Met deze Open Oproep daagt de IABR overheden en bedrijven uit om een grote sprong voorwaarts te maken. Omdat we weten dat het anders kan en moet, willen we samen transitie-ateliers opstarten, waarin we ontwerp en onderzoek concreet inzetten om versneld tot doorbraken te komen.
Het doel van de ateliers is om tastbare bijdragen aan de gewenste transitie te realiseren. Denk aan een interventie, bouwwerk, handboek, scenario, ontwerp of manifest. Met deze bijdragen creëren we daarnaast een mobiliserend perspectief op de transitie, die even urgent als ingrijpend en uitdagend is. In de transitie-ateliers betrekken we gericht alle partijen die al werken aan verandering, om vervolgens samen een strategische beweging te vormen met een gedeelde agenda en aanpak. De eerste voorbeelden van de transitie-ateliers zijn binnenkort te vinden op deze website.
Elk transitie-atelier is uniek en aangepast op een specifieke context en opgave. Wel hanteren we een algemene methode. In de eerste fase verkennen we samen de aanwezige transitie-potentie, weerstand en dynamiek, om een idee te krijgen van de radicale omslag die we nastreven. We formuleren gezamenlijk de juiste ontwerp- en onderzoeksvragen. In de tweede fase werkt een op maat samengesteld team van ontwerpers en onderzoekers deze in opdracht uit. In de derde fase, tenslotte, bestendigen we de uitkomsten met het netwerk en dragen we de resultaten uit. We vertalen ze in actie en delen ze via podia zoals de biënnale.
De IABR benadert transitie-vraagstukken op een brede manier. In een ontwerp- en transitieteam worden altijd drie rollen vertegenwoordigd: die van de versneller, de activist en de voorouder. De versneller onderzoekt welke innovaties en optimalisaties een rol kunnen spelen in het creëren van doorbraken. De activist forceert verandering dooronmiddellijke actie, improvisatie en verbinding met lokale gemeenschappen. En de voorouder plaatst vraagstukken in een ruimer tijdsbeeld en beschrijft wenselijke toekomstbeelden, voor ons en toekomstige generaties, los van de beperkingen van nu.
Geïnspireerd door deze drie benaderingen willen we daadkrachtig aan de slag met sociale transformatie. Alleen door onze verantwoordelijkheid als professionals en opdrachtgevers te begrijpen, kunnen we de transformaties doorvoeren die nodig zijn om het evenwicht op onze planeet te herstellen. Het is tijd om deel te nemen aan een wereld die duurzaam, functioneel en rechtvaardig is. Een wereld die we willen.
De voorziene doorlooptijd van de ateliers is een jaar. De IABR organiseert het gehele proces en wordt daarbij ondersteund door het Dutch Research Institute For Transitions (DRIFT) en LOLA Landscape Architects. Aanmelden kan via callforcollaboration@iabr.nl. Voor vragen kunt u bellen naar +31 10 20 600 33.
DE ATELIERS IN HET KORT
- Ruimtelijk transitietraject van ongeveer een jaar
- Ondersteuning aan mensen die in hun organisatie een doorbraak willen forceren
- De beste krachten vanuit ontwerp en transitie
- Uitwerken en doorvoeren van de gewenste transitie in een specifieke context
AANMELDEN
callforcollaboration@iabr.nl
Aanmeldingen worden op volgorde van binnenkomst behandeld.
IT’S ABOUT TIME: OPEN CALL
IT’S TIME TO ACT FOR A DESIRABLE FUTURE ON A FINITE PLANET
Computer model "World One", developed by MIT, and used by the Club of Rome for the projections in The Limits to Growth. Video still from ABC News In-Depth, Computer predicts the end of civilisation (1973) | RetroFocus. Image design by Stahl R.
Deze OPEN CALL is alleen beschikbaar in het Engels.
Deadline: May 15th 2022 [CLOSED]
We need your contribution to reimagine the way we conceive and build our world. The 10th International Architecture Biennale Rotterdam, titled IT’S ABOUT TIME, will reflect on the notion of time and design. Time, we claim, is an essential yet neglected parameter in designing sustainable futures. It is therefore the only antidote to the short-term interests that seem to be ruling the world.
In 1972, the seminal book The Limits to Growth warned that exponential economic growth would lead to ecological disasters within a century unless society made fundamental changes. Our current economic system has fulfilled the worst-case projections made fifty years ago. Each one of us now needs to answer the question: How can we—personally and as a society at large—radically change the perspective on growth, development, urbanity? Historically, mainstream architecture has facilitated and stimulated economic growth while contributing to an ever-escalating human footprint, exponential carbon emissions, resource extraction, and loss of biodiversity. It’s time for the power of design to contribute to an environmentally and socially conscious future, and to develop alternative visions.
The International Architecture Biennale Rotterdam (IABR) is releasing an open call for realized projects, research projects, or conceptual propositions that can lead to new visions of development in architectural design. Contributions at all scales are welcomed. You can also submit projects that you observed are having a decisive impact, and act as a supporter. We will give visibility to all practices that are impactful through their interventions in the present. Concurrently, we will highlight proposals that give a better understanding of the neglected lessons from the past and projects that will inspire us with visions for the future.
The IABR 2022 has identified three fundamental, complementary yet interwoven attitudes to pressure transition. Three crucial roles time could play in the broader processes of social change by engaging architects, landscape architects, designers, urban thinkers, as well as public authorities, private stakeholders, community-lead projects, and initiatives coming from civil society at large. The ACCELERATOR explores which role time pressure and/or technologies can play in enhancing the processes using smart system, scalable solutions, and digital tools to define fundamental changes toward sustainable futures. The ACTIVIST takes immediate action, is rooted in the here and now, and uses intuition and collaboration to enhance dialogue with local communities while stimulating empowerment strategies. The ANCESTOR researches through time and combines disciplinary lenses to create long-term models of development. The Ancestor reveals visions that inspire change, taking into account historically developed injustice and the well-being of future generations.
These three approaches can inspire us to engage deeply in processes of social transformation of our environment. Only by understanding our responsibility as design professionals and individuals can we make the necessary transformations to reestablish a balance between our presence on the planet and the other natural forces that sustain our lives. IT’S ABOUT TIME to engage in a world that is sustainable, functional, equitable, and also deeply desirable.
Selected entries will be exhibited in the 10th International Architecture Biennale Rotterdam: IT’S ABOUT TIME, in one of three ways: 1) exhibited in the overall exhibition, 2) selected to be developed into a large-scale installation, funded by IABR, or 3) become involved in the discursive parallel program of IT’S ABOUT TIME.
The 10th International Architecture Biennale Rotterdam (IABR) will be held from 22 September to 13 November 2022. International Architecture Biennale Rotterdam is a think and do tank and a biennial platform for architecture, urban design, spatial planning and landscape architecture. The IABR enables research as well as concrete (cultural) contributions to the changes needed for a sustainable and equitable future for mankind and the planet.
IT’S ABOUT TIME
Precies 50 jaar na het verschijnen van De grenzen aan de groei vraagt de 10e Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR 2022), IT’S ABOUT TIME, zich af hoe de architectuur op sociaalecologische urgenties zou reageren als zij de tijd op zou vatten als een cruciale factor in het ontwerpproces.
De grenzen aan de groei
In 1972 publiceerde De Club van Rome, een groep academici, zakenlieden, diplomaten en industriële leiders van over de hele wereld die zich grote zorgen maakten over de algemene omstandigheden van het leven op aarde het Rapport van de Club van Rome: De grenzen aan de groei. Het rapport was gebaseerd op computersimulaties – indertijd een nieuwe technologie – die waren gegenereerd door de Systems Dynamics Group van het MIT (Cambridge, MA). De groep bestudeerde de gecombineerde effecten van een aantal factoren die de menselijke samenleving op aarde kunnen bedreigen: exponentiële bevolkingsgroei, agrarische productie, uitputting van niet-duurzame grondstoffen, industriële productie en vervuiling.
De opstellers van De grenzen aan de groei voorzagen dat we, als er in deze historische groeitrends geen veranderingen zouden optreden, in de eenentwintigste eeuw grote bedreigingen voor de bewoonbaarheid van de aarde duidelijk zouden gaan zien en dat deze zouden leiden tot een plotseling en onbeheersbaar verval en de ineenstorting van de menselijke samenleving. In de afgelopen vijf decennia is uit onderzoek gebleken dat het rapport een opmerkelijk accurate schets geeft van de wereldwijde nood waarmee wij vandaag worden geconfronteerd. Ondanks de inspanningen die sinds 1972 zijn geleverd om tot duurzame ontwikkeling te komen, heeft onze wereld zich in grote lijnen voortbewogen langs de paden die in het rapport worden geschetst. De architectuur is in dit proces niet neutraal gebleven: architecten hebben de economische groei vergemakkelijkt en gestimuleerd en tegelijkertijd bijgedragen aan een steeds grotere menselijke voetafdruk, exponentiële koolstofuitstoot, ontginning van grondstoffen en het verlies van biodiversiteit. Tegelijkertijd bestaat er behoefte aan alternatieve ideeën en wordt van de ontwerpsector verwacht dat die een bijdrage levert aan een duurzame en bestendige toekomst. Het jaar 2022 is het aangewezen tijdvak om het vijftigjarige bestaan van het rapport in te gedenken; het zou mooi zijn als we dit op een toekomstgerichte manier zouden kunnen doen.
De bandbreedte van de tijd
In het jaar 2022 reflecteert de 10e IABR: IT’S ABOUT TIME op de notie van ‘tijd en ontwerp’. Tijd, zo stellen wij, speelt een essentiële maar verwaarloosde rol als parameter bij het ontwerpen van duurzame toekomsten.
De dynamiek van de eeuwige of grenzeloze groei heeft geleid tot een tijdperk van versnelling waarin dominante praktijken, mogelijk gemaakt door de logica van de markt, de politiek en de economie, zich steeds meer gingen richten op kortetermijnbelangen zoals het winnen van de volgende verkiezingen of het onmiddellijk behalen van winst. Een gelijksoortig gevoel van urgentie is ook terug te vinden in narratieven over klimaatverandering die oproepen tot onmiddellijke actie om ineenstorting op planetaire schaal te voorkomen: alternatieve vormen van waardecreatie worden niet snel genoeg opgeschaald en dit proces moet in feite worden versneld. Hoe kunnen beleidsmakers, ontwerpers en andere belanghebbenden bijdragen aan de herijking die aan de horizon gloort? Deze herijking – op basis van geografisch georiënteerde ontwikkelingen, natuurlijke oplossingen, gedeelde hulpbronnen, duurzame mobiliteit, veerkrachtige structuren en de recommoning van gemeenschappen – broeit vooralsnog onder het oppervlak. Het idee erachter is dat onze gebouwde omgeving gebaseerd moet zijn op de eigenschappen van grond, lucht en water en van ecologieën en gemeenschappen en dat de grenzen van deze hulpbronnen ook de grenzen van de groei moeten bepalen. Binnen deze alternatieve vormen van groei wordt de architectuur niet langer als een probleemoplossende discipline beschouwd, maar wordt ruimtelijke transformatie eerder gezien als een hefboom voor het bereiken van grotere maatschappelijke doelen en milieudoelen. Inmiddels lijken dergelijke ideeën getuige architectuurtentoonstellingen, academische conferenties en culturele publicaties gemeengoed te zijn geworden. Maar hoe kunnen we ze in de ‘echte’ wereld ‘laten landen’?
1972–2022–2072
In de overtuiging dat inspiratie evenzeer in het verleden als in de toekomst te vinden is, plaatst de IABR 2022 de afgelopen 50 jaar in perspectief door de onsamenhangende opeenstapeling van voorspellingen, debatten, experimenten en hun doorwerking sinds 1972 in een kader te plaatsen. Welke ontwerpopvattingen kunnen we kadreren door historische voorbeelden te heroverwegen? Hoe kunnen lessen uit het verleden helpen bij het formuleren van een nieuwe verzameling ontwerpinstrumenten, -methoden en -praktijken?
Net als in 1972 is vandaag de dag onze gezamenlijke bezorgdheid over de toekomst een sterke inspiratiebron voor debat en actie. Hoe kunnen we zich in 2072 afspelende toekomstscenario’s gebruiken om de activiteiten die we in het heden ontplooien succesvol te onderbouwen? Hoe kunnen we ze terugkoppelen naar het heden? En welke ontwerpattitudes en -strategieën verhouden zich bijvoorbeeld goed tot, enerzijds, de traag verlopende tijd van overgangsprocessen en, anderzijds, tijden waarin snelle verandering noodzakelijk is? De IABR hoopt dit aan het licht te brengen, tot onderwerp van debat te maken, lacunes te identificeren en nieuwe rollen te verkennen ten behoeve van het ontwerpen van gewenste transities op economisch, ecologisch en maatschappelijk gebied.
De snelheid van veranderingen
De IABR zal daarnaast verschillende historische ‘lenzen’ gebruiken om de huidige praktijk te onderzoeken en wenselijke toekomsten te verkennen. Als uitgangspunt heeft de IABR 2022 drie fundamentele, elkaar aanvullende maar toch met elkaar verweven houdingen geïdentificeerd die men kan innemen ten opzichte van de transitiedruk. Ze benoemen de cruciale rollen die de tijd kan spelen in zowel maatschappelijke veranderprocessen in brede zin als in de activiteiten van hetzij architecten, landschapsontwerpers en andere personen die nadenken over de stad, hetzij overheden, particuliere belanghebbenden, gemeenschappen en individuen.
De versneller onderzoekt welke rol het ontwerp kan spelen bij de structurering van veranderprocessen waaraan verschillende actoren deelnemen. De versnellende ontwerper gaat de uitdaging van de tijdsdruk aan en gebruikt slimme technologie, standaardisatie, schaalbare oplossingen en digitale hulpmiddelen om de verworven levensstandaard duurzaam te handhaven of zelfs te verhogen.
De activist onderzoekt hoe in sommige gevallen improvisatie en onmiddellijke actie nodig zijn, soms met vallen en opstaan. De activistische ontwerper maakt zich los van het versnelde leven, wijst bureauonderzoek af, is geworteld in het hier en nu en geeft de voorkeur aan initiatieven uit de samenleving en aan lokale gemeenschappen.
De voorouder onderzoekt hoe ontwerpers ons kunnen helpen naar de toekomst te kijken, in een maatschappelijke context waarin fragmentatie en de korte termijn de dominante modi zijn. Deze ontwerpers vertragen, reflecteren op de geologische tijd, bestuderen scenario’s die ver in de toekomst liggen, passen langetermijnplanning toe en houden rekening met historisch gegroeide onrechtvaardigheid en het welzijn van toekomstige generaties.
Hoewel het mogelijk is meer dan één van deze houdingen tegelijk aan te nemen – en hoewel dat misschien zelfs moet – en er wellicht meer relevante houdingen denkbaar zijn, dienen deze als uitgangspunt voor onderzoek naar de nabije toekomst.
Tentoonstelling, debat en onderzoek
Ontwerpen voor verandering betekent dat het nodig is om tegelijkertijd de tijdshorizon te heroverwegen, verschillende tijdskaders met elkaar te verweven en de snelheid van veranderingen te onderzoeken. Door het tentoonstellen van gebouwde architectuur, speculatieve projecten en onderzoek in opdracht zal de IABR 2022: IT’S ABOUT TIME een rijke variatie aan transformatieve praktijken in architectonisch, landschappelijk of stedelijk ontwerp laten zien. Het gaat om projecten die transitie mogelijk maken, de levensduur van de gebouwde omgeving heroverwegen en buiten de conventies van de op ontwikkeling gebaseerde architectonische praktijk treden. Waar De Club van Rome adviseerde om de groei te beperken, verkent de IABR 2022 alternatieve manieren om te groeien.
Een aanvulling op deze editie komt voort uit onze relaties met universiteiten. Onze samenwerking met de Erasmus Universiteit/ DRIFT maakt het mogelijk te verkennen op welke manier ontwerpen en transitiedenken een positieve impact kunnen hebben op de maatschappij in het algemeen. Samenwerkingen zoals die van de verschillende Academies van Bouwkunst met de Technische Universiteit Delft en Archiprix creëren een platform voor de volgende generatie.
—
IT’S ABOUT TIME, de 10e International Architecture Biënnale Rotterdam, gaat open op 22 september 2022.
© Dana Romina
Van 22 september tot 13 november 2022 opent de 10e Architectuur Biënnale, internationaal event, platform voor debat en dialoog, en agenda-settend forum voor (inter)nationale ontwerppraktijken - haar deuren in Rotterdam, Nederland.
De benoeming van Saskia van Stein tot directeur geeft aan dat de IABR een nieuwe koers gaat varen. Decentrale samenwerkingsmodellen zullen worden ingezet om de integrale, intergenerationele en duurzame vernieuwing van het vak op alle niveaus te stimuleren. Meedoen en meedenken over nieuwe manieren om onze leefomgeving in te richten is immers een voorwaarde voor een rechtvaardige toekomst. Het curatorenteam van de editie 2022, dat vorm en inhoud zal geven aan deze nieuwe ambities, bestaat uit de volgende personen:
Peter Veenstra, mede-oprichter van LOLA Landscape Architects (met Cees van der Veeken en Eric-Jan Pleijster)
PASZA Platform voor Architectonisch Onderzoek, mede opgericht door Dr. Léa-Catherine Szacka, senior docent Architectuurstudies aan de University of Manchester en gastdocent aan het Berlage, de Technische Universiteit Delft en ETH Zürich en Dr. Ir. Véronique Patteeuw, docent aan de École Nationale Supérieure d'Architecture et du Paysage Lille, gastdocent aan de KU Leuven en EPFL Lausanne en wetenschappelijk redacteur van OASE.
Prof. dr. Derk Loorbach hoogleraar Sociaaleconomische Transities, directeur van DRIFT, en hoofdonderzoeker van het platform Design, Impact, Transition (DIT) van de Erasmus Universiteit Rotterdam
In de komende periode zal het curatorenteam de lijnen uitzetten voor het evenement en een aantal transitiegerichte projecten opstarten; ontwerp- en ontwikkelingstrajecten die sociale verandering helpen vormgeven, versnellen, opschalen en verspreiden. De IABR zal een (internationale) Open Oproep lanceren voor ontwerpers om toonaangevend werk te verzamelen voor de komende tentoonstelling. Om de kloof tussen (sociaal) ruimtelijke vraagstukken en ontwikkelende partijen te dichten, zal een andere Open Oproep worden uitgeschreven voor opdrachtgevers. De IABR zal samenwerkingsverbanden aangaan met diverse kennis- en onderwijsinstellingen en andere culturele partners.
Het IPCC, het Intergouvernementele Panel inzake Klimaatverandering van de VN, sloeg in het najaar van 2018 alarm: willen we een catastrofe voorkomen, dan hebben we nog tot 2030 de tijd om de manier waarop we energie en land gebruiken volledig aan te passen. Verandering is nodig op een schaal waarvoor geen gedocumenteerd historisch precedent bestaat, waarschuwden wetenschappers van over de hele wereld.
We kunnen er het best van uitgaan dat we te maken hebben met de grootste crisis die de mensheid ooit heeft gekend. En dat we geen tijd te verliezen hebben.
Daarom vraagt IABR–DOWN TO EARTH: Waar kunnen we landen? Kunnen we ons als het ware opnieuw vestigen op planeet Aarde, in een duurzame balans met andere levensvormen en één met de natuur? Kunnen we, zoals de filosoof Bruno Latour het formuleert, onze leefomgeving herontwerpen als datgene waarvan een aardbewoner afhankelijk is en ons daarbij steeds goed afvragen welke andere aardbewoners ervan afhankelijk zijn?
Want dit is nu onontkoombaar onze nieuwe politieke, sociale en culturele opgave, we moeten al ons handelen herdefiniëren als dat wat ons terugvoert naar de aarde. DOWN TO EARTH.
Lees hier de gehele inleiding tot DOWN TO EARTH van hoofdcurator George Brugmans
How now?
Voor het realiseren van een duurzamere balans tussen mensen, andere soorten en de natuur zijn genoeg goede plannen en ideeën, ook van ruimtelijk ontwerpers en architecten, maar ze komen maar moeilijk tot concrete projecten. Er gaapt een kloof, een missing link, tussen plannen en projecten, tussen weten en doen. Die kwestie agendeerde de vorige editie, THE MISSING LINK.
DOWN TO EARTH verkent concreet hoe we dat probleem kunnen aanpakken: how now? Daarbij bepleit de IABR onder meer grote en urgente uitdagingen in te zetten als hefboom, zowel bij het werken aan het integraal transformeren van onze stedelijke landschappen en samenlevingen als voor het maatschappelijk debat over aard, kwaliteit en eigenaarschap van de transformatie.
Water en Energietransitie als hefbomen
De twee uitdagingen waarmee we vanaf 2017 in de IABR–Ateliers aan de slag zijn gegaan, zijn de water- en energietransitie-gerelateerde opgaven. Hoe kunnen die ons helpen nieuwe manieren te ontwikkelen om de aarde verstandiger te bewonen en haar hulpbronnen verantwoordelijker te gebruiken, manieren die ons helpen de Sustainable Developments Goals te realiseren?
Hoe kunnen we wateropgaven –te veel, te weinig, te vervuild– zó aanpakken dat ze meteen ook hefboom zijn voor het werken aan veerkrachtige steden? Dat onderzoeken we met name in onze twee Water as Leverage Ateliers, het IABR–Atelier Dordrecht en het IABR–Atelier Droogte in de Delta.
Voor meer informatie over onze Water as Leverage agenda, klik hier
En (hoe) kunnen we de energietransitie helpen realiseren zó dat we deze tegelijkertijd kunnen gebruiken als hefboom voor sociaal inclusieve en CO2-neutrale stedenbouw? Dat onderzoeken we in ons derde IABR–Atelier Rotterdam: Energietransitie als hefboom voor een sociaal-inclusieve stad.
Curator Team
Om deze kwesties in een biennale in tijden van pandemie, een anti-biennale die zich uitvouwt van september 2020 tot en met augustus 2021 aan de orde te stellen, is een Curator Team benoemd dat naast de hoofdcurator George Brugmans bestaat uit Rianne Makkink en Jurgen Bey, Eva Pfannes, Thijs van Spaandonk en Robbert de Vrieze. Met als verbindend thema DOWN TO EARTH is een reeks tentoonstellingen en andere activiteiten samengesteld waarbij, met het oog op steeds veranderende covid-19 maatregelen, steeds zo lang mogelijk is gewacht voordat besloten werd wanneer en in welke vorm de opeenvolgende programmaonderdelen konden worden gepresenteerd.
Onder de paraplu van DOWN TO EARTH werden uiteindelijk zeven tentoonstellingen gerealiseerd:
DROOGTE IN DE DELTA - voor meer info klik hier
ENERGIE, VAN WIE? - voor meer info klik hier
METEOPOLIS - voor meer info klik hier
NU! ONTWERPEN IN TIJDEN VAN KLIMAATCRISIS - voor meer info klik hier
RECLAIMING THE COMMONS - voor meer info klik hier
WATERSCHOOL M4H+ - voor meer info klik hier
THE HIGH GROUND - voor meer info klik hier
Locatie: M4H + BoTu
De belangrijkste locaties van DOWN TO EARTH zijn het naast elkaar gelegen Merwe-Vierhavensgebied (M4H) en Bospolder-Tussendijken (BoTu): een stadshaven in ontwikkeling en een zelfbewuste en cultureel zeer diverse maar sociaal kwetsbare wijk in Rotterdam die we tijdens de vorige biennale in samenhang IABR–Test Site M4H+ hebben genoemd.
Samen zijn M4H en BoTu representatief voor de vele uitdagingen waar niet alleen de stad Rotterdam maar ook veel andere steden voor staan. Hier spelen de wateropgave en energietransitie, maar hier wordt ook de nieuwe circulaire economie verkend, hier spelen bouwopgave, bereikbaarheid en sociale ongelijkheid, en armen en werkelozen leven er naast start-ups en ondernemende kunstenaars. Hier ontmoeten oud en nieuw, stad en haven, arm en rijk, lokaal en globaal elkaar.
Daarom hebben wij ons gevestigd in het Keilepand, centraal gelegen in dit gebied. Want M4H+BoTu is een voor de transitie-opgave exemplarische Test Site. Hier komen opgave en aanpak op een uitdagende manier samen. Het is een ideale locatie voor de IABR, voor DOWN TO EARTH én voor latere edities.
In 2016 heeft de IABR zich vol overtuiging verbonden aan de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties en aan de doelen geformuleerd in het klimaatverdrag van Parijs. Zij heeft dat commitment stevig verankerd in haar mission statement en in haar meerjaren beleidsplan 2021 - 2024, Waar Kunnen We Landen?, dat je onderaan deze pagina kunt downloaden.
Wat betekent dat concreet? Dat wij als culturele instelling onze bijdrage willen leveren aan het oplossen van de grote sociaal-maatschappelijke opgaven waarvoor we staan met de meest geëigende middelen die ons als onderzoek- en ontwikkelinstelling en als internationaal cultureel platform ter beschikking staan: ontwerpend onderzoek, de kracht van de verbeelding en die van het ontwerp.
beeld: OOZE, IABR–Atelier Rotterdam
photo by Bill Anders (1968), courtesy NASA
EARTHRISE
Op kerstavond 1968, toen voor het eerst mensen om de maan vlogen en miljoenen anderen live mee konden kijken, maakt astronaut Bill Anders een bijzondere foto. Hij moet het maanoppervlak in beeld brengen, zodat NASA mogelijke locaties voor maanlandingen kan onderzoeken. Tijdens het eerste rondje maan van de Apollo 8 zien de astronauten plotseling de aarde ‘opkomen’. Anders aarzelt niet en drukt af. Het wordt een van de meest invloedrijke foto's aller tijden die later de naam Earthrise kreeg.
Tegen de achtergrond van een oneindig en zo goed als onbekend heelal krijgt de aarde plots kleur, diepte en perspectief. Het nieuwe beeld emotioneert en inspireert. Dit is dus ons huis, een blauwe planeet met een biosfeer die haar uitzonderlijk geschikt maakt voor leven, de verzekering van welzijn en groei.
Maar het is ook een kwetsbaar huis, met een biosfeer waarvoor we samen verantwoordelijk zijn, waarschuwt de Club van Rome in 1972. Met dat nieuwe uitzicht op ons in het donker heelal warm oplichtend huis komt meteen het inzicht dat de condities waaronder onze habitat gedijt niet vanzelfsprekend en sowieso tijdelijk zijn. Onze planeet is niet onuitputtelijk: al snel weten we, er zijn grenzen aan de groei.
ANTROPOCEEN
Fast forward naar 2020. Inmiddels kunnen we allemaal, overal en altijd vanuit ‘de ruimte’ op de aarde inzoomen. De blauwe planeet werd Google Earth™. Maar wat we zien is lang niet altijd meer zo inspirerend. Ons huis is niet op orde. Earthrise heeft ons niet verantwoordelijk, maar overmoedig gemaakt. Dronken van het uitzicht hebben we het Antropoceen over onszelf afgeroepen. Ziende blind wonen we ons huis uit met de mentaliteit van de eindgebruiker.
Sinds die kerstavond in 1968 is de wereldbevolking verdubbeld en het aantal mensen dat in steden woont, verdrievoudigd. En in de laatste dertig jaar hebben we meer CO2 uitgestoten dan in alle eeuwen daarvoor bij elkaar. De extractieve fossiele economie die duizelingwekkende groei mogelijk maakt, legt een enorm beslag op het land, op de aarde, op onze biosfeer. En inderdaad blijkt onze planeet niet onuitputtelijk. Klimaat en biodiversiteit worden bedreigd, minstens een miljoen soorten sterven uit. We zijn de gevaarlijkste stropers in het ecosysteem waarvan we volledig afhankelijk zijn.
Precies 50 jaar later, in het najaar van 2018, volgt dan ook een tweede waarschuwing, ditmaal van het Intergouvernementele Panel inzake Klimaatverandering van de Verenigde Naties. Willen we een catastrofe voorkomen, dan hebben we nog tot 2030 de tijd om de manier waarop we de aarde bewonen, volledig aan te passen. Het is de kern van de 2030 Agenda for Sustainable Development van de VN: we hebben verandering nodig op een schaal waarvoor geen gedocumenteerd historisch precedent bestaat.
We hebben een onverantwoord grote hypotheek op ons huis genomen. We moeten ervan uitgaan dat we te maken hebben met de grootste crisis die de mensheid ooit heeft gekend. En dat we geen tijd te verliezen hebben.
© Yi Sun
ER IS GEEN PLANET B
In 2020 heeft het coronavirus de hele wereld in de wacht gezet. Het is een werkelijk unieke kans om achter het decor van het Antropoceen te kijken.
We hebben onze relatie met de planeet zo goed als verprutst. Net als de klimaat- en biodiversiteitscrises, maar met een veel directer effect, is de pandemie een gevolg van menselijk handelen. Vooral van onze wereldwijde economische en financiële systemen, met hun nadruk op eindeloze samengestelde groei en de noodzaak om de natuur tot het uiterste te exploiteren, in een steeds heftiger maalstroom van mensen, geld en goederen zonder oog voor de gevolgen. Maar er is geen Planet B. Achter het decor, zien we, is er geen achter-het-decor.
Covid-19 legt onbehaaglijk bloot hoe schrikbarend ongelijk en kwetsbaar we zijn geworden. We kunnen onszelf nu niet langer voor de gek houden en vasthouden aan het idee dat we in een autonoom ecosysteem functioneren, onafhankelijk van de rest van de biosfeer. De gang van zaken is eenvoudigweg niet duurzaam. Het moet echt helemaal anders. De keus is nu aan ons. Maar hoe moeten we dan verder? Kunnen we onze hypotheek nog wel aflossen? Kunnen we nog wel bijtijds een nieuwe manier vinden om ons huis te bewonen?
© Kadir van Lohuizen / NOOR
Fast rewind naar 1968. Earthrise. Laten we ons voorstellen dat we vanachter de maan komen en de blauwe planeet voor ons zien opdoemen. Het beeld emotioneert en inspireert. Waar kunnen we landen? Kunnen we ons als het ware opnieuw vestigen op aarde, in een duurzame balans met alle andere vormen van leven? Kunnen we, zoals de filosoof Bruno Latour het formuleert, onze leefomgeving herontwerpen als datgene waarvan een aardbewoner afhankelijk is en ons daarbij steeds goed afvragen welke andere aardbewoners ervan afhankelijk zijn?
Want dit is nu onontkoombaar onze nieuwe politieke opgave, we moeten al ons handelen herdefiniëren als dat wat ons terugvoert naar de aarde. DOWN TO EARTH.
HEFBOMEN VOOR VERANDERING
IABR–DOWN TO EARTH wil helpen een antwoord te vinden op de vraag waar we kunnen landen. We ontkennen daarbij niet dat de situatie waarin we ons bevinden ons schrik aanjaagt. We hebben het punt bereikt waarop het alles of niets is. Dat zet ons maximaal op scherp, in overlevingsmodus. Het dwingt ons tot concreet en oplossingsgericht radicaal anders denken en doen, tot ontwerpend onderzoek dat echt en duurzaam wil aarden.
beeld: Aad Hoogendoorn
Wij hebben ervoor gekozen om het ontwerpend onderzoek in de IABR–Ateliers te concentreren op water- en energietransitie-gerelateerde opgaven. Omdat die wereldwijd urgent en in Nederland ook hoogst actueel zijn. Onze delta droogt uit, al onze huizen moeten van het gas af – het zijn heel concrete opgaven die we als vertrekpunt hebben genomen.
In het besef dat alles wat we doen direct of indirect impact heeft op onze hele biosfeer, is onze aanpak integraal, want alleen dan kunnen we bijdragen aan samenhangende, echt transformatieve verandering. Daarom ontwerpen we in de Ateliers zó aan oplossingen voor de water- en energietransitie-opgaven, dat we meteen verkennen hoe die oplossingen ons kunnen helpen tegelijkertijd ook andere problemen op te lossen. Met andere woorden, we zetten specifieke actuele opgaven dus in als hefbomen voor verandering, zodat we in feite altijd werken aan de veel bredere, structurele én sociaal-maatschappelijke transitie die minstens zo urgent is.
Wat we moeten doen, moeten we zó doen dat we tegelijkertijd nog veel meer doen. En veel tijd hebben we niet meer. Dus we moeten iedere keer en steeds weer goed nadenken over hoe we het anders, slimmer en beter kunnen doen, terwijl we het doen.
George Brugmans
hoofdcurator DOWN TO EARTH
Het DOWN TO EARTH Curator Team bestaat uit George Brugmans (hoofdcurator), Rianne Makkink, Jurgen Bey, Eva Pfannes, Thijs van Spaandonk en Robbert de Vrieze.
Assistent van de hoofdcurator is Alexandra Sonnemans en assistent van de curatoren is Noortje Weenink.
foto: Fred Ernst
Overtuigen en inspireren
Of het nu om water of energietransitie gaat, de twee rode draden die door DOWN TO EARTH lopen, de curatoren willen goed ontworpen, inhoudelijk stevig onderbouwde en veelbelovende strategieën en praktijken presenteren. Overtuigende projecten die laten zien hoe we onze stedelijke landschappen en leefomgevingen over de volle breedte van de opgave kunnen transformeren. Inspirerende voorbeelden die het doelgericht realiseren van de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties stimuleren door het verhaal over stedelijke ontwikkeling vanuit een nieuw perspectief te vertellen en die zo het vermogen van mensen om tot handelen te komen bevorderen – door ze reële perspectieven voor actie te bieden, die, als het moet, en daar lijkt het steeds meer op, aanzetten tot concreet maatschappelijk activisme.
Waar kunnen we landen?
DOWN TO EARTH: waar kunnen we nog landen, hoe gaan we al onze acties definiëren in termen van dat wat (ons) naar de aarde brengt, hoe kunnen we ons zo aanpassen dat onze stedelijke leefomgevingen de klimaatcrisis het hoofd kunnen bieden – niet ten koste van, maar in evenwicht met de natuur?
Lees hier de inleiding tot DOWN TO EARTH van hoofdcurator George Brugmans
Tentoonstelling: THE HIGH GROUND
over waterveiligheid als hefboom
beeld: Aad Hoogendoorn
Het is dit jaar 600 jaar geleden dat Dordrecht getroffen werd door misschien wel de grootste watersnoodramp in de geschiedenis van de Lage Landen: de Sint Elisabethsvloed. Sindsdien is de stad een eiland en nog altijd heel kwetsbaar voor overstromingen. Waterveiligheid heeft er daarom de hoogst mogelijke prioriteit.
Het IABR–Atelier Dordrecht, met als lead designer Adriaan Geuze (West 8), onderzocht de afgelopen twee jaar hoe de toekomstige noodzaak van zelfvoorziening bij een grote overstroming kan worden ingezet voor de huidige opgave van duurzame stedelijke ontwikkeling: waterveiligheid als hefboom.
De uitkomsten worden gepresenteerd in de tentoonstelling THE HIGH GROUND, samengesteld door de hoofdcurator van DOWN TO EARTH, George Brugmans.
beeld: Aad Hoogendoorn
THE HIGH GROUND
De resultaten van de vijf deelonderzoeken van VenhoevenCS, PosadMaxwan, EGM architecten, DVMB en West 8 die het Atelier heeft gedaan, laten goed zien dat De Staart –nu een geïsoleerd gebied met veel problemen en weinig perspectief– een onverwacht belangrijke rol kan spelen bij het realiseren van de Dordtse waterveiligheidsagenda. Als hier gekozen wordt voor duurzame en inclusieve stadsontwikkeling met een waterveiligheid als hefboom-aanpak ontstaan er plots kansen. Die aanpak vereist immers dat er op De Staart te allen tijde flexibele ruimte is om de benodigde extra vierkante meters voor piekopvang tijdens een ramp snel te kunnen realiseren. Door in het ontwerpproces meteen al ruimte te maken voor opvang van evacuees en andere noodvoorzieningen kan een stad gemaakt worden waar niet alleen wordt gewoond en gewerkt, maar waar ook veel ruimte is voor recreatie, educatie en andere publieke voorzieningen, zowel door een andere aanpak op gebouwniveau als van de buitenruimten.
maquette: EGM/Made by Mistake - beeld: Aad Hoogendoorn
maquette: West 8 - beeld: Aad Hoogendoorn
maquette: VenhoevenCS, Studio KU+
(detail) maquette: Made by Mistake - beeld: Aad Hoogendoorn
maquette: Made by Mistake - beeld: Aad Hoogendoorn
De hefboom-aanpak vereist ook dat De Staart altijd goed en snel bereikbaar is. Dat vraagt om nieuwe, goede verbindingen in en met de stad, en tussen stad en regio. Zo ontstaat er tevens goede toegang tot groen en water. Het Wantij kan worden ingericht als Getijdenpark: goed voor de natuur, voor de recreatie van inwoners van stad en regio en voor de leefbaarheid op De Staart. En wonen op het water, in en met ruimte voor de natuur, wordt een serieuze optie.
tekening: Merel Corduwener voor IABR–Atelier Dordrecht
Meer vliegen in één klap
Zo kan Dordrecht meerdere vliegen in één klap slaan: de waterveiligheid verhogen en tegelijkertijd woningen bouwen en werkgelegenheid stimuleren, de verbindingen in de stad en met de regio optimaliseren, en de levenskwaliteit en recreatiemogelijkheden voor alle inwoners verhogen. Dankzij de waterveiligheid als hefboom-aanpak leest een kansenkaart van De Staart als een niet te weigeren uitnodiging om serieus bij te dragen aan de Groeiagenda Drechtsteden 2030 en de duurzaamheidsambities van Dordrecht.
beeld: Aad Hoogendoorn
DOWN TO EARTH in Dordrecht
Met THE HIGH GROUND maakt de biennale een uitstapje naar Dordrecht.
De tentoonstelling is open van 3 juli tot en met 14 augustus, van woensdag tot en met zaterdag, van 13:00 tot 17:00 uur.
Nota bene, de tentoonstelling is gesloten op zondag, maandag en dinsdag.
THE HIGH GROUND is te zien in de Biesboschhal op De Staart - Maasstraat 11, 3313 CR Dordrecht.
De toegang is gratis en aanmelden is, zolang de huidige corona maatregelen van kracht zijn, niet nodig.
Alle andere belangrijke bezoekersinformatie vind je hier.
ALLE DATA ZIJN VANWEGE DE PANDEMIE ONDER VOORBEHOUD
Ook al zijn de lockdown maatregelen versoepeld, de IABR blijft de meest actuele richtlijnen van het RIVM volgen. Daarom blijft het zo dat alle data onder voorbehoud zijn.
beeld: Aad Hoogendoorn
In de werkruimte van Studio Makkink & Bey, aan de westrand van Merwe-Vierhavens (M4H), is een werktentoonstelling ingericht die in beeld brengt hoe een nieuw woon- en werkmilieu eruit kan zien als er gedacht wordt vanuit 6.300 toekomstige bewoners en hun grondstoffengebruik.
artist's impression Studio Makkink & Bey with Juhee Hahm
Toekomstscenario's
Aan de buitenzijde van het langgerekte gebouw en in de tentoonstelling zijn getekende toekomstscenario’s te zien waarin tevens bestaande projecten van ontwerpers, kunstenaars en architecten zijn opgenomen. Ze verbeelden een nieuwe verhouding tussen alle levende organismen, inclusief alle bewoners, in een wijk waarin energie, waterhuishouding en voedsel centraal staan. De getekende voedsel-, materiaal-, energie- en woon-werklandschappen laten zien hoe M4H (her)ontwikkeld kan worden. Zo ontstaat als het ware een cultureel raamwerk dat kan dienen als aanvulling op en dat gevoed wordt door de door het IABR–Atelier Rotterdam geformuleerde guiding principles van het door havenbedrijf en gemeente goedgekeurde Ruimtelijk Raamwerk voor de ontwikkeling van M4H.
beeld: George Brugmans
Waterschool: een doorlopend project
WATERSCHOOL M4H+ is de volgende stap in de ontwikkeling van De Waterschool, een langlopend onderzoeksproject van Studio Makkink & Bey (SMB), dat ook onderdeel was van de vorige biennale, THE MISSING LINK. Begonnen de curatoren, Rianne Makkink en Jurgen Bey, in 2018 met de verkenning van M4H als een vanuit de wateropgave opgebouwd lerend productielandschap, nu, twee jaar later, presenteren ze de resultaten van hun onderzoek in de WATERSCHOOL M4H+: een werktentoonstelling in de eigen studio van Makkink en Bey, aangevuld met vijf installaties op vijf verschillende buitenlocaties in de voormalige stadshaven M4H, te bezoeken van 9 juni t/m 30 juli 2021.
beeld: Aad Hoogendoorn
Vijf interventies in de openbare ruimte
De WATERSCHOOL M4H+ onderzoekt hoe een reeks nieuwe grondstoffen en hulpbronnen aan een duurzame samenleving kunnen bijdragen, en daarmee ook aan de functie van het gebied als lerend productielandschap. Welke nieuwe vormen van voedselproductie zijn bijvoorbeeld interessant en (hoe) kunnen die in M4H een plek krijgen? Welke rol kan voedsel en materiaalproductie überhaupt spelen in wat in de toekomst een robuust woon-werkgebied moet zijn?
Met (dier)soorten als insecten kan de waterintensiteit van de vleesproductie op de proef gesteld worden. Insecten kunnen dienen als een alternatieve eiwitbron die veel minder water nodig heeft dan de productie van koeien-, varkens- of kippenvlees. Ook eendenkroos, zeewier, hout of fungi zijn potentieel een nieuwe voedsel- en materialenbron met een kleinere water-footprint dan die van de huidige voedselproductie, maar vereisen nieuwe vormen van (stads)landbouw, architectuur en energievoorziening. Kunnen we de benodigde energie misschien uit het water halen, bijvoorbeeld met aquathermie? En welke rol kan de bestaande havenarchitectuur spelen bij deze nieuwe vormen van stadsontwikkeling?
beeld: Aad Hoogendoorn
Op vijf verschillende plots, buitenlocaties in M4H, gebied worden de verhalen over, het onderzoek naar en de impact van nieuwe hulpbronnen verbeeld in ruimtelijke installaties. Elke installatie heeft een eigen onderwerp en materiaal, het verhaal waarover onderdeel wordt van het verhaal over hoe hier in de toekomst geleefd en gewerkt kan worden. Door middel van een QR-code heeft de bezoeker toegang tot een webapplicatie waarin de pioniers in het gebied worden voorgesteld, de reeds aanwezige makers en ondernemers én de toekomstige bewoners. In 3D-tekeningen wordt verbeeld hoe de toekomstige woon-werkomgeving eruit kan zien als er wordt ingezet op houtbouw.
beeld: Studio Makkink & Bey i.s.m Juhee Hahm
Water-footprint
Bij elk van de vijf installaties wordt aan de hand van het grondoppervlak de hoeveelheid water getoond die een gemiddelde Rotterdammer per jaar direct, d.w.z. voor eigen dagelijks gebruik, verbruikt: 119 liter per dag. Om daarin te kunnen voorzien met regenwater heeft die Rotterdammer ongeveer 60 vierkante meter ruimte nodig met een hoogte van 72 centimeter, 43.435 liter voor een heel jaar.
beeld: Studio Makkink & Bey
Daarnaast wordt getoond welke impact producten als voedsel en kleding op ieders waterverbruik hebben en wat dat voor het waterverbruik wereldwijd betekent. Want als consument verbruikt de gemiddelde Rotterdammer indirect nog eens zo’n 4.000 liter water per dag – 1,45 miljoen liter per jaar. Daarmee zijn de producten die we kopen verantwoordelijk voor 99 procent van ons waterverbruik. Merendeels importeren we die. 95 procent van onze watervoetafdruk laten we dan ook achter in het buitenland en bijna altijd in gebieden waar de wateromstandigheden heel wat slechter zijn dan bij ons. Doel van de WATERSCHOOL is dan ook om door middel van de installaties en in workshops en debatten ons bewustzijn van onze enorme water-footprint en wat we daaraan kunnen doen, te vergroten, en de resultaten steeds terug te laten komen in de centrale Werktentoonstelling.
beeld: Aad Hoogendoorn
Werktentoonstelling
De werktentoonstelling zelf zal zich verder ontwikkelen naarmate er meer informatie wordt opgehaald in Merwe-Vierhavens. Zo komen, gaandeweg de tentoonstelling, alle onderwerpen en resultaten van het ontwerpend onderzoek naar de grondstoffen die kunnen dienen als (bouw)materialen of voedsel met een verantwoorde relatie tot het watergebruik, aan bod.
WATERSCHOOL M4H+ kwam tot stand met steun van het Programmabureau M4H, een samenwerking van het Havenbedrijf Rotterdam en de gemeente Rotterdam
foto: Fred Ernst
Makkink en Bey
De curatoren van DOWN TO EARTH: WATERSCHOOL M4H+ zijn architect-ontwerper Rianne Makkink en ontwerper Jurgen Bey. Studio Makkink & Bey is gevestigd in het M4H-gebied in Rotterdam. Samen met een divers en internationaal ontwerpteam zijn Makkink & Bey actief sinds 2002. De verschillende projecten van de Studio omvatten interieurontwerp, productontwerp, projecten in de openbare ruimte, architectuur, tentoonstellings- en etalageontwerp, onderzoeksprojecten en toegepaste kunst.
DOWN TO EARTH: WATERSCHOOL M4H+ is open voor het publiek vanaf woensdag 9 juni tot en met vrijdag 30 juli 2021.
Let op: de tentoonstelling is iedere week open van dinsdag tot en met zondag. Op maandag is de biennale altijd gesloten.
De toegang is gratis en aanmelden is, zolang de huidige corona maatregelen van kracht zijn, niet nodig.
Alle andere belangrijke bezoekersinformatie vind je hier.
ALLE DATA ZIJN VANWEGE DE PANDEMIE ONDER VOORBEHOUD
Ook al zijn de lockdown maatregelen versoepeld, de IABR blijft de meest actuele richtlijnen van het RIVM volgen. Daarom blijft het zo dat alle data onder voorbehoud zijn.
Tentoonstelling: RECLAIMING THE COMMONS
geen energietransitie zonder sociaalmaatschappelijke transitie
beeld: Aad Hoogendoorn
De transitie naar duurzame energie is urgent, maar tegelijkertijd bijna onvoorstelbaar ingrijpend. Urgent, omdat de petrocultuur die onze moderne beschaving kenmerkt, volop bijdraagt aan opwarming en klimaatverandering. Ingrijpend, omdat de manier waarop wij wonen en zorgen, leren en leven, consumeren en produceren – wat we eten en hoe we eten, hoe we ons door de wereld bewegen, hoe we met elkaar en de natuur omgaan en hoe we onze leefomgeving en samenleving inrichten en of iedereen daarbij gelijke kansen heeft – voor een groot deel wordt bepaald door of en hoe we toegang hebben tot energie en door ons gebruik ervan.
Ons energiegebruik drukt dus zijn stempel op zowel onze economie als onze cultuur. Nu het tijdperk van de petrocultuur, het feest van het fossiel expressionisme, op zijn eind loopt, is de energietransitie de olifant in de kamer van de politiek. Het is daarom cruciaal het met elkaar te hebben over het eigenaarschap van de transitie naar een duurzame energievoorziening. Hoog tijd dat we zeggen, geen energietransitie zonder sociaal-maatschappelijke transitie.
beeld: Aad Hoogendoorn
beeld: OOZE, IABR–Atelier Rotterdam
De tentoonstelling RECLAIMING THE COMMONS staat op de schouders van ENERGIE, VAN WIE?, de tentoonstelling die afgelopen december vanwege de lockdown al na drie weken moest worden gesloten en vanwege de beperkende maatregelen sowieso maar door weinig mensen bezocht kon worden.
beeld: Aad Hoogendoorn
In RECLAIMING THE COMMONS maken de curatoren George Brugmans en Thijs van Spaandonk, de volgende stap. Zij vertrekken vanuit de vaststelling dat energie ooit onderdeel was van de commons: dat wat van ons samen is en waar we samen zorg voor dragen. En dat dat opnieuw zou kunnen, want zon, wind en waterstof zijn van iedereen, de transitie naar duurzame energie zou van ons allemaal moeten zijn. Hoe vinden we de commons dan opnieuw uit voor de eenentwintigste eeuw? De energietransitie is de olifant in de kamer van de politiek. Geen energietransitie zonder transitie van eigenaarschap. Hoog tijd dat we zeggen: RECLAIM THE COMMONS!
Meer over ENERGIE, VAN WIE? lees je hier
IABR–Atelier Rotterdam: energietransitie als hefboom in en voor de wijk
In Nederland moeten er zo’n 5.000 wijken van het gas af. De eerste ervaringen maken duidelijk dat dat nog niet zo makkelijk is. Er zijn onder meer problemen met uitvoering en, vooral, financiering en maatschappelijke draagkracht. Eigenlijk weten we gewoon nog niet hoe het moet, wijken aardgasvrij maken.
Ook in Rotterdam moeten de wijken van het gas af. De stad wees er vijf aan die voorop moeten lopen. Een daarvan is Bospolder-Tussendijken, ook bekend als BoTu, een van de armste wijken van Nederland. Maar de wijk is niet alleen kwetsbaar, ze is ook weerbaar: cultureel divers, mondig en zelfbewust. Daarom koos de IABR voor BoTu.
foto: Aad Hoogendoorn
In BoTu onderzocht het IABR–Atelier Rotterdam, een samenwerking van IABR en gemeente Rotterdam, de afgelopen drie jaar hoe de energietransitie die onvermijdelijk is, een hefboom kan zijn voor wat gewenst is. Kunnen bewoners werkelijk mede-eigenaar van de transitie worden en ook nog eens zo dat het bijdraagt aan sociale inclusiviteit en de duurzame verbetering van hun leefomgeving en levenskwaliteit?
beeld: Aad Hoogendoorn
Van Bouwstenen naar Lokaal Energie Actie Plan
Het IABR–Atelier Rotterdam deed eerst onderzoek naar de ruimtelijk-energetische bouwstenen die nodig zijn voor een toekomstig, veerkrachtig Bospolder-Tussendijken. Een antropologische verkenning door het Atelier van de bekende en onzichtbare sociale netwerken in BoTu gaf vervolgens inzicht in de potentiële kracht van bewoners. In hoeverre kunnen en willen ze coproducenten van hun leefomgeving zijn en verantwoordelijkheid voor de transitie nemen? Dit zijn de sociaal-maatschappelijke bouwstenen, nodig om de energietransitie te koppelen aan andere, meer integrale lokale opgaven, zoals het duurzaam verbeteren van levenskwaliteit en leefomgeving.
© IABR, Ooze
foto: Yonca Özbilge
Zo wordt deze tentoonstelling letterlijk een lanceerplatform voor activiteiten in BoTu zelf die de IABR vanaf de vroege zomer van 2021 zal organiseren.
beeld: Aad Hoogendoorn
RECLAIM THE COMMONS!
Deze tentoonstelling is dus een momentopname, op weg van Lokaal Energie Actie Plan naar lokale energie actie. Doel is om Bospolder-Tussendijken een gereedschapskist te overhandigen waarmee steeds meer bewoners zich de energietransitie kunnen eigen maken en toe-eigenen – als zodanig, maar vooral als hefboom voor integrale verandering.
Dat zal niet vanzelf gaan. Handelingsperspectief en handelingsbekwaamheid zijn één, eigenaarschap verwerven is twee. Naast plan en instrumenten moeten bewoners ook positie krijgen en door overheden en bedrijfsleven serieus worden genomen als mede-eigenaren van de transitie. Want het gaat om hun leefomgeving. Privaat-publieke samenwerking is noodzakelijk, maar dan moeten bewoners wel werkelijk speler kunnen worden.
Positie verwerven bewoners pas echt als wat zij bijdragen ook daadwerkelijk gewaardeerd wordt, werkelijk waarde heeft. Dus als niet alleen economische maar ook sociale en ecologische opbrengsten als waardevermeerdering worden beschouwd, als inkomsten die de boekhouding ingaan.
beeld: Aad Hoogendoorn
Alles moet anders
De manier waarop het kapitalisme werkt en de verhoudingen tussen overheid, bedrijfsleven en civil society moeten veranderen, met name de onderliggende machtsstructuren. We hebben een nieuwe winst- en verliesrekening nodig, een die het belang van volgende generaties en andere levensvormen wél meeweegt en géén onverantwoorde hypotheek legt op de toekomst. Het vereist diepgaande transities en een structurele systeemverandering: bestuurlijk, financieel, juridisch, cultureel. Het vereist afbraak, herverdeling en regeneratief ontwerp. Alleen dan kunnen we de commons – wat van ons samen is en moet blijven, en waarvoor we samen zorgdragen, nu en met het oog op de toekomst – terugveroveren.
Curatoren
De curatoren van RECLAIMING THE COMMONS zijn George Brugmans (hoofdcurator DOWN TO EARTH en bestuurder-directeur IABR) en Thijs van Spaandonk (Bright en hoofd Master Stedenbouw bij de Rotterdamse Academie van Bouwkunst).
Het onderzoek van het IABR–Atelier Rotterdam werd geleid door Eva Pfannes (OOZE Architects and Urbanists), zij ontwierp het LEAP en het Instrumentarium.
foto: Aad Hoogendoorn
DOWN TO EARTH: RECLAIMING THE COMMONS is open van 9 juni tot en met 11 juli 2021, tussen 11 tot 17 uur (maandag gesloten) in de Keilezaal, in het Merwe-Vierhavensgebied in Rotterdam.
De toegang is gratis en aanmelden is, zolang de huidige corona maatregelen van kracht zijn, niet nodig.
Alle andere belangrijke bezoekersinformatie vind je hier.
ALLE DATA ZIJN VANWEGE DE PANDEMIE ONDER VOORBEHOUD
Ook al zijn de lockdown maatregelen versoepeld, de IABR blijft de meest actuele richtlijnen van het RIVM volgen. Daarom blijft het zo dat alle data onder voorbehoud zijn.
Tentoonstelling: ENERGIE, VAN WIE?
De energiewijk is een energieke wijk
foto: Aad Hoogendoorn
De tentoonstelling DOWN TO EARTH: ENERGIE, VAN WIE? focust op de energietransitie op wijkniveau. Op de energiewijk als energieke wijk. Op het schaalniveau van de wijk komen urgente kwesties samen en moeten grote en kleine spelers –overheden, bedrijven, sociaal-maatschappelijke initiatieven, woningbouwcorporaties, verenigingen van eigenaren en bewoners– tot een vergelijk komen. In de wijk kan het best worden verkend hoe de energietransitie meteen ook kan worden ingezet als hefboom voor bredere, duurzame, echt transformatieve verandering.
foto: Aad Hoogendoorn
Aardgasvrije wijken voor een post-fossiele wereld
In Nederland moeten er zo’n 5.000 wijken van het gas af. De eerste ervaringen maken duidelijk dat dat nog niet zo makkelijk is. Er zijn onder meer problemen met uitvoering en, vooral, financiering en maatschappelijke draagkracht. Eigenlijk weten we gewoon nog niet hoe het moet, wijken aardgasvrij maken. Tegelijkertijd is deze operatie onderdeel van een veel grotere opgave, de wereldwijde transitie naar duurzame energie, die niet alleen politiek en ecologisch urgent is, maar tegelijkertijd onvoorstelbaar ingrijpend. Alles wat we doen, alleen en samen –van wonen tot werken, van leren tot recreëren– wordt voor een heel groot deel bepaald door toegang tot en gebruik van energie. De energietransitie is niet alleen een technische en financiële, maar ook een sociaal-maatschappelijke en culturele opgave. De keuzes die gemaakt worden en gaan worden, gaan ons allemaal aan. De energietransitie is de olifant in de kamer van de politiek. Geen energietransitie zonder een brede maatschappelijke discussie over het eigenaarschap van die transitie.
beeld: Aad Hoogendoorn
De overgang naar duurzame energie leent zich hier ook uitstekend voor: zon, wind, en straks waterstof, ze zijn van niemand en dus van iedereen. Waarom de energie die we ermee kunnen opwekken dan niet? We moeten de energietransitie als kans zien, als hefboom voor een veel bredere verandering. Dat vergt nieuwe samenwerkingen, nieuwe rolverdelingen, op alle schaalniveaus. De wijk is het schaalniveau waarop die nieuwe samenwerkingen het best gestalte kunnen krijgen. Daar kan het idee van een nieuwe energy commons worden verkend, een speelveld waarop naast overheden en bedrijven ook burgers hun rol kunnen pakken.
foto: Aad Hoogendoorn
Ook in Rotterdam moeten de wijken van het gas af. De stad wees er vijf aan die voorop moeten lopen. Een daarvan is Bospolder-Tussendijken, ook bekend als BoTu, een van de armste wijken van Nederland. Maar de wijk is niet alleen kwetsbaar, ze is ook weerbaar: cultureel divers, mondig en zelfbewust. Daarom koos de IABR voor BoTu.
Hier onderzocht het IABR–Atelier Rotterdam, een samenwerking van IABR en gemeente Rotterdam, de afgelopen twee jaar hoe de energietransitie die onvermijdelijk is, een hefboom kan zijn voor wat gewenst is. Kunnen bewoners werkelijk mede-eigenaar van de transitie worden en ook nog eens zo dat het bijdraagt aan sociale inclusiviteit en de duurzame verbetering van hun leefomgeving en levenskwaliteit?
foto: Aad Hoogendoorn
Van Bouwstenen naar Lokaal Energie Actie Plan
Het IABR–Atelier Rotterdam deed eerst onderzoek naar de ruimtelijk-energetische bouwstenen die nodig zijn voor een toekomstig, veerkrachtig Bospolder-Tussendijken. Hoeveel energie wordt er gebruikt? Hoeveel minder energie is nodig als woningen worden aangepast? Hoeveel duurzame energie kan in de wijk zelf opgewekt worden? Welke ruimtelijke ingrepen helpen daarbij? Hoeveel energie is dan nog nodig en waar komt die vandaan? Een onderzoek naar keuzes die nu nog te maken zijn, en naar de mogelijke opbrengsten.
Een antropologische verkenning door het Atelier van de bekende en onzichtbare sociale netwerken in BoTu gaf inzicht in de potentiële kracht van bewoners. In hoeverre kunnen en willen ze coproducenten van hun leefomgeving zijn en verantwoordelijkheid voor de transitie nemen? Dit zijn de sociaal-maatschappelijke bouwstenen, nodig om de energietransitie te koppelen aan andere, meer integrale lokale opgaven, zoals het duurzaam verbeteren van levenskwaliteit en leefomgeving.
© IABR, Ooze
Om een maatschappelijk gedragen transitie daadwerkelijk te realiseren en ruimtelijk te implementeren is vervolgens een LEAP nodig, een Lokaal Energie Actie Plan, dat het IABR–Atelier Rotterdam samen met vele partners in en bewoners van Bospolder-Tussendijken heeft ontwikkeld.
Het LEAP wordt gepresenteerd in DOWN TO EARTH: ENERGIE, VAN WIE?, waarmee de tentoonstelling meteen lanceerplatform wordt voor activiteiten in BoTu zelf die we in het voorjaar van 2021 hopen te kunnen organiseren.
foto: Aad Hoogendoorn
IABR–Atelier Oost-Vlaams Kerngebied
In ENERGIE, VAN WIE? ook ruimte voor het IABR–Atelier Oost-Vlaams Kerngebied, dat de IABR in 2017 samen met de Provincie Oost-Vlaanderen heeft opgezet. Met name voor het Demonstratieproject Eeklo, een verkenning in deze Oost-Vlaamse gemeente van hoe de reeds bebouwde omgeving als het ware kan worden her-ontworpen door de kansen die de onvermijdelijke energietransitie biedt leidend te maken.
foto: Aad Hoogendoorn
Curatoren
De curatoren van ENERGIE, VAN WIE? zijn George Brugmans (hoofdcurator en bestuurder-directeur IABR), Eva Pfannes (OOZE Architects and Urbanists) en Thijs van Spaandonk (Bright en hoofd Master Stedenbouw bij de Rotterdamse Academie van Bouwkunst).
Brugmans en Van Spaandonk ontwikkelden het narratief van de tentoonstelling. De sleutelteksten kun je onder aan deze pagina downloaden.
foto: Aad Hoogendoorn
DOWN TO EARTH: ENERGIE, VAN WIE? is open van 20 november tot en met 20 december 2020, tussen 11 tot 17 uur (maandag gesloten) in de Keilezaal, in het Merwe-Vierhavensgebied in Rotterdam.
Uiteraard volgt de IABR de richtlijnen van het RIVM. Zo kunnen we er samen voor zorgen dat er nooit teveel mensen tegelijk aanwezig zijn en iedereen de tentoonstelling veilig kan bezoeken. Daarom zijn er time slots en is vooraf reserveren verplicht. Dat kan hier.
Alle andere bezoekersinformatie vind je hier.
Tentoonstelling: DROOGTE IN DE DELTA
Bouwstenen voor een nieuwe zoetwaterstrategie
foto: Aad Hoogendoorn
Nu wetenschappers wereldwijd dringend verandering bepleiten op een schaal waarvoor geen gedocumenteerd historisch precedent bestaat, is weinig meer vanzelfsprekend. Zelfs het feit dat Nederlanders, als geen ander volk, weten hoe met water om te gaan, is dan even geen zekerheid meer. Want in de delta waar we leven confronteert klimaatverandering ons met nieuwe problemen. Steeds vaker is er een teveel aan water, maar ook worden we, en dat is echt nieuw, geconfronteerd met droogte en zoetwatertekorten. We hebben ons land honderden jaren lang steeds slimmer ingericht op het zo snel en efficiënt mogelijk afvoeren van water vanuit het oogpunt van waterveiligheid en landbouwproductiviteit. Maar hoe water vast te houden om het te kunnen gebruiken als we het nodig hebben, is plots een nieuwe uitdaging.
Bouwstenen voor een nieuwe zoetwaterstrategie
De droge zomer van 2018 was voor de hoofdcurator van DOWN TO EARTH, George Brugmans, aanleiding om een onderzoek te starten naar de kansen en kaders voor grootschalige opslag van zoet water in de boven- én ondergrond. Met Marco Vermeulen (Studio Marco Vermeulen) als lead designer verkende het IABR–Atelier Droogte in de Delta welke mogelijkheden er zijn om het water-bufferend vermogen van de delta te vergroten, en welke kansen dat oplevert. Belangrijkste doel was bouwstenen voor een nieuwe zoetwaterstrategie aan te dragen in samenhang met andere transitie-opgaven waarbij sprake is van steeds intensiever gebruik van boven- en ondergrond, zoals energietransitie, voedselproductie en verstedelijking. Een nieuwe strategie is hoognodig, want, zoals Vermeulen het zegt: "Klimaatverandering dwingt ons om van de Nederlandse watermachine weer een veerkrachtige delta te maken."
foto: Aad Hoogendoorn
DOWN TO EARTH: DROOGTE IN DE DELTA
De uitkomsten van het Atelier Droogte in de Delta staan centraal in de eerste tentoonstelling van DOWN TO EARTH. Ze worden in beeld gebracht door middel van een 30 meter brede en 3,5 meter hoge animatie van een doorsnede van de Nederlandse Delta. We kijken richting Duitsland, Frankrijk en België, stroomopwaarts langs de Rijn, Maas en Schelde, in de verte zien we de Alpen. In ongeveer zeven minuten laten Studio Marco Vermeulen en Tungsten Studio zien hoe onze delta nu functioneert, welke problemen zijn ontstaan door klimaatverandering en wat de concrete bouwstenen kunnen zijn voor een nieuwe, gemeenschappelijke zoetwaterstrategie in samenhang met andere transitie-opgaven.
Voor meer informatie over de presentatie van de uitkomsten van het Atelier in de tentoonstelling, klik hier
foto: Aad Hoogendoorn
Vier verkenningen
Naast de resultaten van het Atelier selecteerde de curator, George Brugmans, vier exemplarische Nederlandse projecten die de door het Atelier voorgestelde oplossingsrichtingen reeds heel concreet verkennen: COASTAR, Panorama Waterland, Watermozaïek Groene Hart en Sponstuin.
Praktische voorstellen voor concrete actie
Met DOWN TO EARTH: DROOGTE IN DE DELTA wil de IABR nadrukkelijk oproepen tot actie. Met concrete voorstellen voor oplossingsrichtingen, opdat lokale en regionale overheden kansen en mogelijkheden zien om de eigen specifieke opgave zo aan te pakken dat alle acties optimaal passen in de noodzakelijkerwijs samenhangende transitie van onze delta. De tentoonstelling bepleit een radicale omslag in denken en doen. We moeten van een vanzelfsprekend natte delta, die overtollig water zo snel mogelijk moet afvoeren, naar een slimme delta die zoet water kan vasthouden zodat we het kunnen gebruiken als we het nodig hebben.
DROOGTE IN DE DELTA is opnieuw een goed voorbeeld voor hoe de IABR de brug slaat tussen ontwerpend onderzoek, publieke presentaties en concrete actie, door doelbewust de vrije culturele ruimte te gebruiken voor een continu open verbeeldings- en ontwikkelingsproces gericht op de real-world implementatie van de resultaten.
De sleutelteksten van de tentoonstelling kun je onder aan deze pagina downloaden.
© IABR, 2020
De tentoonstelling is gepresenteerd in de Keilezaal en was open voor publiek van 19 september tot en met 1 november 2020.
© IABR
De naam van de 9e editie van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam, DOWN TO EARTH, ontleende hoofdcurator George Brugmans aan de titel van de Engelse vertaling van het boek Où aterrir? van Bruno Latour. Daarin stelt de Franse filosoof dat opnieuw op aarde landen nu onontkoombaar onze nieuwe politieke, sociale en culturele opgave is, en dat we al ons handelen moeten herdefiniëren in termen van hoe ze ons terug naar de aarde brengen.
photo by Bill Anders (1968), courtesy NASA
Inderdaad, waar kunnen we landen?, zoals de Nederlandse vertaling van de titel van Latours boek luidt. Kunnen we ons als het ware opnieuw vestigen op planeet Aarde, in een duurzame balans met andere levensvormen en één met de natuur, vraagt Brugmans zich dan ook af in zijn curator inleiding.
The Bibliography
Er zijn, naast Où aterrir?, veel meer cruciale boeken gepubliceerd over de kwesties en uitdagingen die in deze biennale aan de orde komen, boeken over economie en ecologie, over politiek en filosofie, en natuurlijk over ontwerp en verandering.
beeld: Aad Hoogendoorn
In de tentoonstelling RECLAIMING THE COMMONS werd daarom DOWN TO EARTH: THE BIBLIOGRAPHY gepresenteerd, een overzicht van een zestigtal boeken, en citaten daaruit, die Brugmans en Thijs van Spaandonk, mede-curator van deze tentoonstelling, hebben geïnspireerd.
Top 16
Op verzoek van NAi Boekverkopers stelde George Brugmans zijn Top-16 samen. Het maken van een selectie viel niet mee, maar geeft diegenen die geen tijd hebben om alle zestig boeken te lezen enig houvast.
De meeste boeken zijn te koop via de speciale DOWN TO EARTH - webpagina van NAi Boekverkopers.
Tentoonstelling: NU! ONTWERPEN IN TIJDEN VAN KLIMAATCRISIS
Partnertentoonstelling IABR * RAvB * KABK
beeld: RAvB
De tentoonstelling NU! is wel opgebouwd maar was vanwege de lockdown helaas niet toegankelijk voor publiek. Maar 150 studenten, twee academies en één IABR gaven natuurlijk niet op. Daarom was NU! van 5 april tot en met 26 mei te zien op Instagram.
NU! ONTWERPEN IN TIJDEN VAN KLIMAATCRISIS
IABR–DOWN TO EARTH stelt de vraag: Waar kunnen we landen? Naar aanleiding van die vraag wijden de Rotterdamse Academie van Bouwkunst (RAVB) en de afdelingen Graphic Design (BA) en Non Linear Narrative (MA) van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) hun onderwijsprogramma’s aan het verkennen van hoe ontwerpers zich moeten verhouden tot de klimaatcrisis en welke actie ze kunnen nemen.
Hoe kunnen we ons leven en onze leefomgeving zo inrichten dat de toekomst volhoudbaar wordt? Hoe gaan we om met de tekortkomingen van de ‘moderniteit als project’? Welke waardes moeten we omarmen en waar moeten we afscheid van nemen?
400 Posters
Centraal in de tentoonstelling staan de bijna vierhonderd posters die liggend in een grid vrijwel de gehele ruimte van de Keilezaal vullen. Dit veld van posters wordt opgespannen tussen vier begrippen waar het ontwerpen zich toe moet verhouden: de extremen, het/de andere, de commons en het afscheid.
Rotterdamse Academie van Bouwkunst, 2021
In het grid vinden ook ecologische elementen een plek. Iedere poster bevraagt op een andere manier hoe het ontwerp, het ontwerpen en misschien ook de ontwerper zich kan of moet verhouden tot de klimaatcrisis.
De posters zijn gemaakt door ruim honderdtwintig studenten van de RAVB en ruim dertig studenten van de KABK. De studenten van de KABK gebruikten onder andere teksten van Timothy Morton als basis voor hun visueel essay. De studenten van de RAVB reflecteerden op hun eigen ontwerpprojecten naar aanleiding van onder andere de film Snowpiercer van Bong Joon Ho.
Naast de posters worden een aantal animaties getoond. Ook is er een bibliotheek waarin de bronnen die door de studenten zijn geraadpleegd, zijn opgenomen.
Vier thematische lijnen
De extremen
De klimaatcrisis leidt tot extremer weersomstandigheden. Welke extremen van water, droogte en temperatuur kunnen we verwachten en wat vragen deze en toekomstige extremen aan aanpassingen van onze leefomgeving? Maar ook, hoe verhouden we ons hiertoe? Moeten we deze extremen misschien ook manifester doen ervaren in onze leefomgeving waardoor onze bewustwording van de crisis wordt vergroot?
De/het andere
We zijn onderdeel van één biosfeer. Daar is geen ontsnappen aan. Ons handelen als mensen heeft invloed op andere organismen in de biosfeer en daarmee ook op onszelf. En ons (gebrek aan) handelen in Rotterdam heeft invloed op het handelingsperspectief van mensen en dieren op andere plekken op de wereld.
De commons
De klimaatcrisis komt voort uit onze extractieve omgang met de leefomgeving ten behoeve van eeuwigdurende economische groei. Steeds meer raken we doordrongen van het feit dat we een ander waarde-model nodig hebben. Een model gebaseerd op wederkerigheid en verbondenheid met de plek en de gemeenschap. Hoe ziet stedelijke ontwikkeling gebaseerd op het idee van de commons er dan uit?
Het afscheid
We moeten afscheid nemen van bepaalde grond- en brandstoffen maar vooral ook van bepaalde routines. Afscheid nemen doet pijn. Maar bij afscheid hoort ook reflectieen waardering van, of is het weemoed om elementen van het verleden. Om uiteindelijk tot de conclusie te komen dat het voor iedereen beter is zo. Het afscheid creëert ruimte voor heroriëntatie zonder de ballast uit het verleden mee te hoeven dragen. Achteraf denken we: “Dat hadden we veel eerder moeten doen!”
Graphic Design BA, KABK, 2020
Totstandkoming
Het narratief, de omgang met het voor handen zijnde materiaal, de ruimtelijk opzet en de visuele identiteit van NU! zijn ontwikkeld tijdens een driedaagse workshop eind februari 2021. Samen met Thijs van Spaandonk, hoofd van de masteropleiding Stedenbouw van de RAVB en tevens co-curator van IABR–DOWN TO EARTH werkten twaalf studenten van de KABK en RAVB aan het samenbrengen van het materiaal van de verschillende opleidingen en het vertalen van dit materiaal naar een tentoonstelling voor de biennale.
foto: RAvB
Concept, curatie, ontwerp en realisatie
KABK
Ieva Gailiušaitė
Petra Erős
Abel van As
Lulu van Dijck
RAVB
Amal Habti
Samil Kahraman
Tom Koetsenruijter
Lotte de Koning
Angéla Kortleven
Sven Schouten
Petula de Smit
Nancy Smolka
Thijs van Spaandonk
Anneke Wisse
Milou van Zomeren
Grafisch ontwerp
Petra Erős
De tentoonstelling is een initiatief van Thijs van Spaandonk (RAVB), Roosje Klap, Marthe Prins (KABK) en George Brugmans (IABR).
Meerjarige samenwerking
Deze tentoonstelling is onderdeel van een meerjarige samenwerking tussen de IABR en de RAVB, waarvan de aftrap plaatsvond op 28 augustus 2020 in de Keilezaal, tijdens de start van het afgelopen studiejaar. Door het verbinden van het verkennende vermogen van het ontwerponderwijs aan de vrije ruimte van de cultuur verkennen de twee instellingen samen hoe we ons moeten verhouden tot de klimaatcrisis en welke transities we moeten doormaken.
Partnertentoonstelling: Meteopolis
Scenario's voor het Rotterdam van 2060
Vanwege de verlenging van de aangescherpte lockdown kon deze tentoonstelling niet geopend worden voor publiek.
WEL KON JE METEOPOLIS VIRTUEEL BEZOEKEN, EN DAT KAN NOG STEEDS: KLIK HIER
Rotterdams Weerwoord, een programma van de gemeente Rotterdam, stelde vier ontwerpbureaus voor een uitdaging: bedenk en ontwerp een toekomstscenario voor Rotterdam, rekening houdend met wat de stad te wachten staat als het op klimaatverandering aankomt, en wetende dat het weer steeds extremer wordt en de zeespiegel zal stijgen. Ga er daarbij van uit dat besloten wordt niet langer te vechten tegen het water maar dat we het gaan omarmen. En vraag je af of, en zo ja, hoe we dan in 2060 nog in Rotterdam kunnen wonen.
foto: Dewi Baggerman
Vier toekomstscenario's
De vier toekomstscenario’s worden gepresenteerd in METEOPOLIS, een tentoonstelling die de bezoeker, in het kader van IABR–DOWN TO EARTH en haar kernvraag, waar kunnen we landen?, meeneemt naar het Rotterdam van 2060. Met als doel een geïnformeerd, open en scherp gesprek te voeren over de complexe vraagstukken waarvoor klimaatverandering ons stelt en om besluitvorming zó te beïnvloeden dat we over veertig jaar nog in Rotterdam kunnen wonen.
foto: Dewi Baggerman
De vier scenario’s:
Verveeld Verward: Individueel + Voorkomen
De Zwarte Hond + Strootman Landschapsarchitecten: Collectief + Voorkomen
Marieke Vromans & Floor van den Bergh: Collectief + Overkomen
Walden Studio: Individueel + Overkomen
beeld: De Zwarte Hond
artist impression: Strootman Landschapsarchitecten
Rotterdam, IABR en water
Was voor Rotterdam, laaggelegen stad in de delta, het water eeuwenlang vriend én vijand, tegen de achtergrond van klimaatverandering dreigde het vijandbeeld te gaan overheersen. De gevolgen van de opwarming van de aarde hebben de Rotterdamse wateropgave nieuwe urgentie gegeven. Bodemdaling, waterveiligheid, extreme neerslag, hitte en droogte zijn grote en acute uitdagingen.
foto: Maarten Laupman, IABR 2005
Zo werd in 2005, in de boezem van de 2e IABR, De Zondvloed, het project Rotterdam Waterstad 2035 ontwikkeld. Vanuit een toentertijd nieuw perspectief legde Waterstad 2035 de nadruk op ‘water’ niet als een bedreiging of kostenpost, maar als een kans. De wateropgave als dé stedenbouwkundige kansenkaart van Rotterdam.
Het plan werd integraal overgenomen in de Stadsvisie Rotterdam 2030, diende als inspiratiebron voor de Rotterdamse Adaptatie Strategie en legde mede de grondslag voor Resilient Rotterdam en Rotterdams Weerwoord.
Water as Leverage
15 jaar na De Zondvloed is Rotterdam toe aan de volgende stap. In het kader van DOWN TO EARTH, verkent Rotterdams Weerwoord opnieuw de kansen die er liggen. METEOPOLIS: hoe kan de wateropgave van de stad zó worden aangepakt dat ze een klimaat adaptieve hefboom wordt voor de duurzame ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke ontwikkeling van een resilient Rotterdam?
METEOPOLIS is een tentoonstelling van Rotterdams Weerwoord, een programma van de gemeente Rotterdam, een partner aan wie de IABR graag ruimte geeft onder de paraplu van DOWN TO EARTH.
Voor meer informatie over Weerwoord, klik hier
IABR–Test Site M4H+
IABR, gemeente en havenbedrijf samen aan de slag in stadshaven Merwe-Vierhavens
©John Gundlach - De Beeldunie
De haven van Rotterdam, een mondiale speler, heeft een bijzondere relatie met de stad. Die relatie is de afgelopen decennia fragieler geworden, maar nu worden precies de gebieden waar stad en haven elkaar ontmoeten, de ‘stadshavens’, weer van steeds groter belang. Want daar kan slim de koppeling worden gemaakt tussen de onvermijdelijke transities op het vlak van energie en grondstoffengebruik (circulaire haven, circulaire economie) en de bredere sociaaleconomische ontwikkeling van zowel bewoners als bedrijven in de stad.
In Rotterdam zijn havenbedrijf en gemeente als een Siamese tweeling verbonden in één groot stedelijk systeem en in de ‘stadshavens’ kunnen zij de transitie naar het toekomstig Rotterdam samen verkennen, ontwerpen en uittesten.
Eén van die stadshavens waar haven– en stadsontwikkeling samenkomen is het Merwe-Vierhavensgebied (M4H) waar de IABR in 2018 samen met Programmabureau M4H, dus met gemeente en havenbedrijf, de Test Site M4H+ heeft geinitieerd.
Team1010 / IABR–Atelier Rotterdam
Test Site M4H+ is een samenwerking van de IABR en het Programmabureau M4H, de gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf Rotterdam.
foto: Aad Hoogendoorn
Je bent van harte welkom bij de negende editie van de IABR, DOWN TO EARTH, die loopt van september 2020 tot half augustus 2021.
De toegang is gratis en aanmelden is, zolang de huidige corona maatregelen van kracht zijn, niet nodig. Reserveren voor programmaonderdelen blijft wel verplicht. Dat kan via onze ticketshop.
IABR–DOWN TO EARTH is een biennale in tijden van pandemie. Een anti-biennale waarvan we het programma in de tijd zullen uitvouwen in plaats van dat we het samenballen tot een veelheid aan activiteiten die tegelijkertijd plaatsvinden. Dat is nu niet aan de orde.
Van september 2020 tot de zomer van 2021 presenteren we daarom een serie tentoonstellingen en andere activiteiten. Daarbij volgen we uiteraard de richtlijnen van het RIVM.
Dat betekent ook dat de vorm waarin we het programma zullen gieten zo lang mogelijk niet vast zal staan. Stap voor stap zoeken we de beste manier om onze projecten te presenteren.
Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief, volg ons op Twitter of kijk regelmatig op deze website.
Voor de meest actuele agenda, openingstijden, locaties, route, onze Covid-19 richtlijnen en andere bezoekersinformatie, klik hier
De Internationale Architectuur Biennale Rotterdam opende op 1 juni 2018 haar achtste editie, het eerste deel van het tweeluik IABR–2018+2020–THE MISSING LINK, in één keer in twee steden: Rotterdam en Brussel.
foto: Aad Hoogendoorn
Voor de volledige agenda van het programma van 2018 klik hier
The Missing Link: de tentoonstelling
op zoek naar versnelling
foto: Aad Hoogendoorn
Het eerste deel van het biennale-tweeluik IABR–2018+2020–THE MISSING LINK is een werkbiennale die in het teken staat van onderzoek en uitwisseling, van ontwikkelen, presenteren en debatteren, met het doel de lijnen uit te zetten. De benedenverdieping van het HAKA-gebouw is daarom in haar geheel ingericht als “werkplaats”, een verdieping hoger is de tentoonstelling. Daar wordt het thema The Missing Link behandeld in vijf opeenvolgende stappen, in evenzovele zalen. Met als centrale vragen: hoe kunnen ontwerpers effectief reageren op de door de mens veroorzaakte klimaatverandering? Wat houdt ons nog tegen om dat dan ook te doen, wat is die missing link? Hoe kunnen we de noodzakelijke omslag zo aantrekkelijk en overtuigend vormgeven dat er maatschappelijke draagkracht ontstaat en er ook daadwerkelijk en tijdig verandering op gang komt? Hoe geven we de toekomst vorm niet in termen van dreigend verlies maar van maatschappelijke winst? En wat is de bijzondere rol van de ontwerpers daarbij?
The Missing Link is een tentoonstelling op zoek naar de essentiële, nog ontbrekende schakel die ons in staat moet stellen de noodzakelijke omslag aansprekend en overtuigend vorm te geven, zó dat er ook daadwerkelijk en met voldoende snelheid verandering op gang komt. Een zoektocht naar versnelling die ook het programma, de werksessies, de lezingen en het debat drijft.
Work in progress dus, een demonstratie van wat we doen en waar we de komende jaren aan zullen werken, van uitgangspunten en onderzoeksvragen bij onze zoektocht naar hoe The Missing Link te adresseren. De resultaten worden getoond tijdens de volgende editie, in 2020.
© IABR
Lees hier meer over de tentoonstelling
Lees hier meer over het programma
Rode draden waren de energietransitie, de relatie tussen ruimtelijk ontwerp en de sociaal-maatschappelijke opgave, en de uitdagingen in het Rotterdamse M4H-gebied en in de Delta van de Lage Landen.
foto: Aad Hoogendoorn
Hieronder een greep uit het programma dat in zijn volledigheid hier terug te vinden is.
High Noon
Elke dinsdag t/m vrijdag om 12:30 uur werd in High Noon met het aanwezige publiek gediscussieerd over vragen als hoe het anders zou moeten én anders zou kunnen, met gastsprekers als de Watergezant Henk Ovink, de Rijksadviseurs voor de Fysieke Leefomgeving, Daan Zandbelt en voor het Landschap, Berno Strootman, en dé expert op het gebied van energie en ruimte, voormalig IABR-curator Dirk Sijmons.
Atelier Rijksbouwmeester
Atelier Rijksbouwmeester organiseerde tijdens de biennale vijf sessies waarin Rijksbouwmeester en IABR–curator Floris Alkemade nadrukkelijk de discussie met het publiek wilde opzoeken. Samen met door hem uitgenodigde sprekers kwamen thema’s aan de orde als de zorg, de voedselproductie, de opvang van vluchtelingen en de ontwerpopgaven van na de economische crisis. Ook introduceerde het Atelier het door The Missing Link geinspireerde programma Here Comes the Sun en was er aandacht voor de generatie van de toekomst.
foto: George Brugmans
Resilient Rotterdam en de energietransitie
Samen met Resilient Rotterdam (Stadsontwikkeling) organiseerde de IABR op 7 en 8 juni een tweedaagse internationale conferentie, Resilient Cities and the Energy Transition. De gemeente Rotterdam deed verslag van hoe ver de stad is met haar eerste resilience strategie die op de vorige biennale in 2016 werd gelanceerd. En de IABR presenteerde de stand van zaken in het IABR–Atelier Rotterdam. Samen keken gemeente en biennale naar de toekomst.
foto: Hans Tak
Test Site M4H+: het Merwe-Vierhavensgebied als proeftuin
Gemeente Rotterdam en havenbedrijf zijn samen met de IABR, onder de paraplu van het IABR–Atelier Rotterdam, de Test Site M4H+ gestart, waarbij de stadshaven M4H en omliggende wijken als proeftuin dienen om te verkennen hoe de energietransitie kan worden gebruikt om een veel bredere transformatie in gang te helpen zetten waarbij ook sociaal-maatschappelijke winst inzet is. De werkagenda van het IABR–Atelier Rotterdam stuurde de programmering van vier achtereenvolgende vrijdagen. Aan de orde kwamen onder meer de toekomstige gebiedsontwikkeling en de ervaringen in het aanpalende Bospolder-Tussendijken, de eerste wijk in Rotterdam waar het Atelier het concept van de Energiewijk verkent.
Kijk in de agenda voor meer informatie over de verschillende bijeenkomsten.
Test Site M4H+: het Merwe-Vierhavensgebied als etalage
De IABR vroeg een aantal spelers die al langere tijd in het gebied actief zijn, speciaal voor de biennale programma te maken.
Met de Water School zette Studio Makkink & Bey zes vrijdagen de deuren van de eigen studio aan de Marconistraat open voor publiek. De Water School is een prototype voor een nieuw te ontwikkelen school in de vorm van een werktentoonstelling én tijdelijk kenniscentrum. Het platform van de biennale werd gebruikt om de plannen voor de school een stap verder te brengen.
Lees hier meer.
Vijf ontwerpbureaus verenigd in het Keilecollectief grepen de agenda van de IABR aan om iedere donderdag in juni excursies, workshops en lezingen te organiseren over en door bedrijven en ondernemers in het gebied waarbij kwesties als afval, energie, water en voedsel, en circulaire gebiedsontwikkeling gekoppeld werden aan de thema’s van de IABR.
Lees hier meer.
Studio Roosegaarde presenteerde gedurende de hele biennale het Smog Free Project, een serie innovaties van Daan Roosegaarde die vervuiling terugbrengen en tegelijk een inspirerende ervaring bieden voor een schone toekomst.
Op zoek naar handelingsperspectief in de Delta
Voor de ruim 40 praktijken verenigd in het door de IABR samen met Architecture Workroom en de Nederlandse en Vlaamse Bouwmeesters opgezette Delta Atelier is de werkbiennale van 2018 de springplank geweest voor het gezamenlijke onderzoeks- en werktraject dat loopt tot in 2020. In acht werksessies en in andere bijeenkomsten, soms publiek, soms besloten, werd toegewerkt naar een grote gezamenlijke werkconferentie die aan het einde van de biennale een agenda formuleerde voor een driejarig onderzoekstraject waarvan in 2020 de resultaten worden gepresenteerd.
Naar Energie-K wonen
In een dinsdagavond-reeks van drie publieke lezingen en debatten op het snijvlak van architectuur, energietransitie en woonomgeving vertaalde het Architectuur Instituut Rotterdam (AIR) het energievraagstuk naar de context van de gebouwde omgeving, de grootste eindverbruiker van energie en belangrijk werkterrein voor de energietransitie.
In Rotterdam is een energieke cultuurverandering nog nauwelijks aan de orde. Hoe zorgt de stad ervoor dat niet alleen de nieuwe woningbouwopgave energieneutraal wordt gerealiseerd, maar dat ook de bestaande stad meegaat in de energietransitie? Hoe kunnen buurten en wijken tijdig zowel een kwaliteitssprong als een energiesprong maken?
Verder
En dan waren er nog rondleidingen door de tentoonstelling door de curatoren, een presentatie van het IABR–Ateliers Oost-Vlaams Kerngebied, een openingsprogramma op de zaterdag van het openingsweekend, Wunderkammer-performances, fietsexcursies door het M4H+-gebied, openbare gesprekken met ontwerpbureaus, een programma van het Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie en nog veel meer.
Programma Credits
curatoren
Floris Alkemade
Leo Van Broeck
George Brugmans
Joachim Declerck
ontwikkeling programma and site projects
Manon van den Bliek, Marieke Francke
assistenten van de curatoren
Simone Huijbregts, Cato Joris, Julie Mabilde, Hanne Mangelschots, Gijs Frieling, Tania Hertveld, Cateau Robberechts, Bas Vereecken
projectmanager
Lisette Schmetz
productie en planning
Anne van Summeren, Levar Matroos
grafisch ontwerp
Studio de Ronners
marketing en communicatie
Bonnie Kirkels, Nadine Hofman
copy editing en vertalingen
InOtherWords translation & editing
D’Laine Camp, Gerda ten Cate, Maria van Tol
uit: De Lage Landen 2020 - 2100 (Brussel, 2018)
© AWB
Het Delta Atelier wil concreet handelingsperspectief ontwikkelen dat onze delta opnieuw positioneert zowel in de aanpak van de klimaatopgaven in Nederland en België, én als laboratorium in de wereld. Kennisdeling en -ontwikkeling levert internationale inzichten op over de gedeelde ruimtelijke opgaves in beide landen, zowel voor overheden als voor lokale partners. En het koppelen van lokale en regionale uitdagingen aan repliceerbare instrumenten, die vervolgens opgeschaald en getoetst kunnen worden op nationaal en internationaal niveau, biedt zeker kansen.
Het Delta Atelier is een initiatief van de IABR en AWB i.s.m. de Nederlandse Rijksbouwmeester en de Vlaams Bouwmeester.
Hieronder kan een introductie van het Delta Atelier en een overzicht van alle deelnemende praktijken worden gedownload.
De Nederlandse Rijksbouwmeester Floris Alkemade, de Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck en de Belgische architect Joachim Declerck zijn de curatoren van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR) in 2018.
foto: Fred Ernst
Ontwerpkracht, klimaatverandering en samenleving
Het tweeluik IABR–2018+2020–THE MISSING LINK vertrekt van de opdracht die in 2015 met de Sustainable Development Goals van de VN en het Klimaatverdrag van Parijs (COP21) op de tafel van de wereldgemeenschap is gelegd. Hiermee staat er een duidelijke stip op de horizon. Dat maakt echte richtingverandering mogelijk, een fundamentele transitie. Maar hoe pakken we dat aan? Hoe activeren we de samenleving, en niet op een defensieve maar op een positieve manier? Tot welke kwaliteitssprong van onze steden en landschappen stelt ons deze transitie eigenlijk in staat?
Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck: ‘Het is de bedoeling om van architectuurkwaliteit, ruimtelijke kwaliteit en ecologische kwaliteit één verhaal te maken.’
Op zoek naar maatschappelijke en ecologische winst
De drie curatoren Alkemade, Van Broeck en Declerck zullen samen met de IABR verkennen hoe ruimtelijke transformaties kunnen helpen om de grote maatschappelijke opgaven te beantwoorden.
Het werkveld is het unieke stedelijk, ecologisch en economisch systeem van de Rijn-Maas-Schelde Delta, de lage landen waar intensief ruimtegebruik de norm is en waar we zoveel opgaven met elkaar delen. Door onze manier van leven, werken en wonen in deze verstedelijkte delta samen opnieuw te tekenen kan proactief ruimte worden gemaakt voor energietransitie en circulaire economie, voor inclusieve stedenbouw, en voor een innovatieve aanpak van de mobiliteitsproblematiek, de zorg, de wateropgave en de voedselproductie.
IABR–2018 is vooral werkplaats en IABR–2020 vooral platform voor een toekomstagenda. Het tweeluik is een oproep aan architecten wereldwijd om mee te denken over hoe de maatschappelijke thema’s te koppelen aan ruimtelijke vraagstukken die urgent zijn vanwege de klimaatverandering, aan de vraag hoe we ruimte kunnen maken voor het vergroten van de fysieke en sociale weerbaarheid van onze steden en landschappen.
In een tijd van radicale onzekerheid richt IABR–2018+2020 zich daarbij bewust op het bieden van handelingsperspectief, op het ontwerpen aan wat we kunnen willen, en op het verbeelden en laten zien van wat we als samenleving kunnen winnen.
Rijksbouwmeester Floris Alkemade: ‘We moeten bij iedere ontwerpopgave op zoek naar de maatschappelijke meerwaarde. Nadenken over de toekomst, niet in termen van een dreigend verlies maar van maatschappelijke en ecologische winst.’
De cultuur als motor voor verandering
De IABR is onder directie van George Brugmans een kennisinstelling en cultureel platform tegelijk geworden dat de kracht van verbeelding en ontwerp doelgericht inzet voor échte verandering. Deze methodologie maakt het mogelijk de vele lokale en regionale initiatieven en opgaven bijeen te brengen, bestaande inzichten te delen, nieuwe kennis te ontwikkelen en die in de praktijk te testen. (lees hier meer over de IABR)
Samen met de vele partners krijgen de curatoren nog meer dan voorheen de gelegenheid om van de IABR een gedeelde ruimte te maken, die ontmoeting en interactie stimuleert. Met elkaar én met de wereld. Vooral met het doel om resultaatgericht een brug te slaan tussen de vele kleinschalige inspirerende initiatieven aan de ene kant en de enorme schaal van de maatschappelijke opgaven aan de andere kant. Nieuwe sociaal-ruimtelijke praktijken kunnen en moeten de snelheid, draagkracht én kwaliteit van maatschappelijke transities verhogen.
De stip die ‘Parijs’ op de horizon heeft gezet, dwingt ons om beter dan nu de brug te slaan tussen onderzoek en implementatie en om alle kennis die we hebben gedurfder en effectiever toe te passen in de praktijk. Een biennale- tweeluik is daarom een passende vorm. De editie van 2018, een ‘werk’-biennale, zal vooral in het teken staan van onderzoek en uitwisseling, debat en brainstorming, terwijl in 2020 de resultaten op tafel worden gelegd.
“Onze manier van leven, consumeren en produceren afstemmen op de eindige draagkracht van de planeet vergt een fundamentele sociaal-maatschappelijke en economische transitie die niet ‘plaats kan vinden’ als we er niet tegelijkertijd, en heel letterlijk, ook ‘plaats voor maken’. Geen transitie naar hernieuwbare energie, geen weerbaar ecosysteem of zorgzame en solidaire leefomgeving zonder daadwerkelijke transformatie van onze stadslandschappen. De broodnodige en fundamentele aanpassingen vergen politieke en maatschappelijke keuzes van formaat. Maar ze zijn dus ook een ontwerpvraag: om gedragsverandering mogelijk te maken, moeten we sociale, ruimtelijke en ecologische vraagstukken weten te koppelen, op de schaal van het huis en de buurt en de stad tot en met die van de hele planeet. Ruimte maken is ruimte delen!”
Dat stellen de drie curatoren van het eerste deel van IABR–2018+2020–THE MISSING LINK, Floris Alkemade, Leo van Broeck en Joachim Declerck in het Curator Statement en de Onderzoeksagenda die hieronder te downloaden zijn.
IABR–2018+2020: Eén programma, twee biennales
De Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR) zet de biennale-edities van 2018 en 2020 volledig in het teken van de opdracht die in 2015 met de Sustainable Development Goals (SDGs) van de VN en het Klimaatverdrag van Parijs (COP21) op de tafel van de wereldgemeenschap is gelegd. Van 2018 tot en met 2020 werkt één curatorteam aan één doorlopend programma voor twee biennales met als doel wereldwijd denk-, initiatief- en ontwerpkracht te mobiliseren voor een diepgaand proces van ontwerpend onderzoek naar de ruimtelijke transformaties die het realiseren van de SDGs mogelijk moeten helpen maken, metterdaad. Want urgentie en doelen zijn helder, en de vraag is niet langer óf we ons moeten aanpassen, maar hóe we dat kunnen doen. Daarover is veel onzekerheid, daar zit The Missing Link. Hoe gaan we van agenda, kennis en plannen naar werkelijk effectieve ruimtelijke transformatie? Wat is het nieuwe verhaal dat ons als samenleving, dus ook werkelijk samen, naar de toekomst brengt? Hoe organiseren we die omslag als een ruimtelijk, maar tegelijkertijd sociaal-maatschappelijk project dat zowel rekening houdt met weerstand tegen verandering als het verlangen ernaar mobiliseert? Hoe doen we dat snel genoeg, op voldoende plekken tegelijk, betaalbaar en op een sociaal-inclusieve manier? En wat is de nieuwe ontwerppraktijk die we daarbij nodig hebben?
Daarom sturen de drie curatoren geen Call for Projects de wereld in, maar een Call for Practices – een oproep aan innovatieve praktijken die actief zijn op het vlak van architectuur, stads- en wijkontwikkeling en ruimtelijke en omgevingsplanning, maar bijvoorbeeld ook beleidsontwikkeling, kennisdeling en -ontwikkeling, klimaatverandering, energietransitie, watermanagement, voedselproductie, creatieve bedrijvigheid en industrie, impact-investeren en sociaal ondernemen.
Praktijken die zich samen met de IABR drie jaar lang actief willen aansluiten bij het onderzoek naar The Missing Link kunnen de Call for Pratices hier vinden.
HAKA-gebouw hoofdlocatie IABR in 2018
industrieel erfgoed in stadshaven
© Dudok Groep
Het HAKA, een ontwerp van de architecten Mertens en Koeman, werd aan het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw gebouwd in opdracht van de Coöperatieve Groothandelsvereniging De Handelskamer, die de belangen van de Rotterdamse arbeiders behartigde en waaraan het gebouw tot vandaag zijn naam ontleent. Strategisch gepositioneerd aan de kop van de Keilehaven functioneerde het HAKA tot 1973 als fabrieksgebouw, bestaande uit een koffiebranderij, een thee-mengerij en een verpakkingsafdeling met daarnaast kantoren, een magazijn en een graansilo.
Het HAKA werd, net als dat andere industriële monument in de stad, de Van Nelle Fabriek, gebouwd in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid. Het was tevens het eerste gebouw in Nederland waarvan het betonskelet en de buitenmuren zijn gestort met een betonpomp. Sinds 2002 is het HAKA met zijn architectuur- en cultuurhistorische, bouwtechnische en innovatieve waarde, een rijksmonument en erkend als industrieel erfgoed.
De nieuwe eigenaar, Dudok Groep, herontwikkelt het pand tot een kantoorgebouw, met behoud van de industriële en monumentale uitstraling. De planvorming hiervoor is inmiddels gestart.
Vóór de verbouwing begint, zal de IABR een deel van het gebouw inrichten als tentoonstellingsruimte. Maar omdat het eerste deel van het tweeluik IABR–2018+2020 vooral werkbiennale is, komen er ook werkplekken, een auditorium voor lezingen, debat en conferenties, en kleine presentatieruimtes. Uit Je Eigen Stad zal in het HAKAfé vijf weken lang voor lokaal geproduceerd eten en drinken zorgen.
Het HAKA leent zich dus goed voor de uitvoering van de agenda van de IABR. En dat geldt nog meer voor het omliggende M4H-gebied. Verschillende spelers die hier al langer actief zijn, zullen eigen programma ontwikkelen dat aansluit bij het biennale-programma. Maar M4H is ook letterlijk werkterrein voor de IABR.
Het IABR–Atelier Rotterdam richt zich tot en met 2020 op de kwestie hoe Rotterdam de onontkoombare energietransitie tevens kan inzetten als hefboom voor sociaal-inclusieve stadsontwikkeling, voor het weerbaar (resilient) maken van de stad.
Gebieden die stad en haven samen moeten ontwikkelen, “stadshavens” zoals het M4H-gebied, moeten daarbij een belangrijke rol spelen – daar kan het toekomstig Rotterdam bij uitstek worden verkend en uitgevonden, daar kan het ruimtelijk ontwerp verbeelden wat Rotterdam kan willen, daar kan echt getest worden.
foto: IABR
Aangestuurd vanuit Atelier Rotterdam hebben IABR, gemeente Rotterdam en Havenbedrijf daarom de Test Site M4H+ opgezet. M4H ligt op een strategische locatie: naast een aantal kwetsbare woonwijken, zoals Delfshaven en Bospolder-Tussendijken; nog midden in economisch actief havengebied en toch dichtbij het centrum; en tegenover de kenniscampus RDM Rotterdam. In het M4H-gebied spelen dus vele opgaven. Energietransitie en sociale vraagstukken komen er onvermijdelijk samen met opgaven op het gebied van de circulaire economie, de (kleine) maakindustrie, voedsel en water management. Transformatie van het M4H-gebied en van de direct omliggende wijken kan daarom het best in samenhang worden aangepakt – als één stadsproject – onderzoekend, verbeeldend, ontwerpend en testend met de noodzakelijke energietransitie als hefboom. Vandaar dan ook de Test Site M4H+ waarvoor het HAKA tijdens de biennale het tijdelijk hoofdkwartier zal zijn.
IABR–2016–THE NEXT ECONOMY
23 april - 10 juli 2016
foto: Hans Tak
Binnen een halve eeuw wonen er wereldwijd twee maal zoveel mensen in steden als nu. De stad zal dan echt de motor van de wereldeconomie zijn. Maar wat heeft die ‘next economy’ voor ons in petto?
Niemand kan voorspellen wat de toekomst onze steden brengt, maar één ding is zeker: meer van hetzelfde is niet langer een verstandige optie. Klimaatverandering, de opkomst van nieuwe technologieën, groeiende migratiestromen en toenemende ongelijkheid schreeuwen om nieuwe oplossingen. We moeten opnieuw nadenken over hoe we wonen, werken en leren. Over hoe en waar we consumeren en produceren. Over hoe we in de stad de juiste balans vinden tussen systeem en individu, tussen rijk en arm, tussen jong en oud, tussen duurzaamheid en groei.
Hoe moeten we onze steden inrichten en besturen? We zijn geen profeten maar we kunnen de stad van morgen verkennenen verbeelden, er aan ontwerpen. IABR–2016–THE NEXT ECONOMY neemt de grote uitdagingen van de 21ste eeuw daarbij als uitgangspunt. We verkennen de Next Economy en verbeelden de stad van de toekomst: de gezonde en solidaire stad, de productieve en inclusieve stad, en de energieschone en duurzame stad. De stad waarin de publieke ruimte weer centraal staat.
foto: Bob Goedewaagen
IABR–2016 laat zien wat we kunnen willen. De resultaten van eigen ontwerpend onderzoek in de IABR–Ateliers. En projecten van over de hele wereld die nieuwe combinaties van wonen en werken, alternatieve productieketens en een slimmere balans tussen formele en informele stad verkennen, en waarbij ‘smart’ technologie zich richt naar een sociaal inclusieve agenda. Samen vormen ze een waaier aan mogelijke toekomsten: van radicale scenario’s voor de energietransitie tot voorbeelden van experimentele, coöperatieve gebiedsontwikkeling; en van megaprojecten op de Noordzee en in Afrika tot lokale initiatieven in Zuid-Amerika, China en Rotterdam.
foto: Megan King
Behalve een tentoonstelling is IABR–2016 ook een werkplaats. Ruim tien weken lang functioneert de tentoonstellingsruimte als platform voor WHAT’S NEXT? Een doorlopend programma voor debat en uitwisseling, voor conferenties, lezingen en workshops. Een open plek, waar ruimte is voor reflectie, verkenning en verbeelding.
De zevende editie van de IABR is een uitnodiging aan iedereen om actief mee te denken, mee te praten en mee te werken aan de toekomst van de stad.
© IABR, Tungsten Pro
Hoofd Curator van IABR–2016 is Maarten Hajer, en het Curator Team bestaat verder uit Jandirk Hoekstra (H+N+S Landschapsarchitecten), Daan Zandbelt (De Zwarte Hond), Joachim Declerck (Architecture Workroom Brussels), Michiel van Iersel (Non-fiction en Failed Architecture) en Freek Persyn (51N4E, Brussel).
Het Curator Team wordt voorgezeten door de algemeen directeur van de IABR, George Brugmans.
De zevende editie van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam opent haar deuren in het weekend van 23 en 24 april 2016.
foto: Nina Felius
Het kloppend hart van IABR–2016–THE NEXT ECONOMY was de voormalige koffieopslag in Fenixloods II, in de Rotterdamse wijk Katendrecht. IABR–2016 presenteerde hier meer dan zestig projecten, deels ontwikkeld in de IABR–Ateliers, deels bijeengebracht via een internationale open call voor projecten en deels speciaal voor de biennale geproduceerd samen met nationale en internationale partners. Samen toonden zij een waaier aan denkbare toekomsten: nieuwe woon- en werklocaties, nieuwe schone energiesystemen, nieuwe modellen voor gebiedsontwikkeling, nieuwe vormen van samenwerking, gezondheidszorg en solidariteit.
foto: Nina Felius
Klik hier voor een overzicht van alle projecten in de tentoonstelling
foto: Dorine Baars
WHAT'S NEXT?
IABR–2016 was ook een doorlopende gedachtewisseling met deelnemers én bezoekers over de toekomst van de stad in de Next Economy. WHAT'S NEXT? was een programma dat midden in de tentoonstelling plaatsvond, deels tijdens de openingsuren.
foto: Hans Tak
Kijk in de agenda voor een overzicht van het programma of klik hier voor meer informatie
De Fenixloods biedt niet alleen onderdak aan de tentoonstelling, maar ook aan tien weken lang Next Talks, Next Salons, Next Steps, Next Meet-Ups, Next Walks, Next op Zuid, een uitgebreid partnerprogramma en andere activiteiten: WHAT’S NEXT?
foto: Hans Tak
IABR–2016 is een doorlopende gedachtewisseling met deelnemers én bezoekers over de toekomst van de stad in de Next Economy, een programma dat midden in de tentoonstelling plaatsvindt, deels tijdens de openingsuren. Zo zal IABR–2016 tentoonstelling en debat nog meer integreren dan vorige edities.
Dit voortdurende programma van conferenties, lezingen, meet-ups, workshops en debatten start tijdens het openingsweekend en wordt op 3 juli afgesloten met een slotdebat.
Kijk in de agenda voor een update van het programma
catalogus IABR–2016–THE NEXT ECONOMY
IABR−2016−THE NEXT ECONOMY
7e Internationale Architectuur Biennale Rotterdam
23 april -10 juli 2016
IABR–2016–THE NEXT ECONOMY verkent de rol van het ruimtelijk ontwerp voor de stad van morgen. De IABR–Ateliers, de tentoonstelling en het programma bieden uitzicht op de stad die we willen. Een stad waarin het publieke domein centraal staat, en die solidair en sociaal-inclusief is. Een productieve stad, die draait op schone energie en waar de economie lokaal waarde toevoegt en zich richt naar de sociaal-maatschappelijke opgaven.
Het eerste deel van deze catalogus bevat beschrijvingen van alle projecten in de tentoonstelling en een inleiding tot het programma. In dit deel ook De Politiek van de Next Economy, onder redactie van Maarten Hajer, met essays van Keller Easterling, Edgar Pieterse, Mark Swilling en Maarten Hajer.
In het tweede deel wordt uitgebreid ingegaan op de IABR–Ateliers in Nederland en daarbuiten. Daarnaast aandacht voor de geheel eigen ontwerpend onderzoeksmethode die de IABR heeft ontwikkeld en die wordt beschreven en geanalyseerd in It’s The Culture, Stupid!, onder redactie van George Brugmans, met essays van Fernando de Mello Franco, Arnoud Molenaar, Dirk Sijmons en George Brugmans.
IABR−2016−THE NEXT ECONOMY
George Brugmans, Jolanda van Dinteren, Maarten Hajer (red.)
2016, IABR, Rotterdam
ISBN: 978-90-809572-9-9
192 pagina’s
paperback / full color
vormgeving: 75B
bestel een exemplaar in onze webshop
De IABR is ervan overtuigd dat de culturele ruimte een enorme potentie voor innovatie vertegenwoordigt die doelgericht kan worden ingezet voor echte verandering.
In haar eigen Ateliers doet zij ontwerpend onderzoek, samen met overheden in binnen- en buitenland, en werkt zij aan innovatieve ontwikkelingsmodellen en concrete projectvoorstellen, aan toepasbare oplossingen voor bestaande opgaven.
IABR directeur George Brugmans, onder wiens leiding de Ateliers worden georganiseerd, omschrijft een IABR–Atelier als een “safe place for dangerous ideas”, een plek waar vrij kan worden nagedacht, in nieuwe allianties, over nieuwe oplossingen die getest en gerealiseerd kunnen worden.
De drie Nederlandse IABR–2016–Ateliers die vanaf 2014 actief zijn, richten zich op drie belangrijke kwesties bij het ruimtelijk voorsorteren op de toekomstige stedelijke economie in Nederland. In Groningen wordt gekeken naar de kansen die de energietransitie biedt; in Utrecht naar de relatie tussen gezondheid en stedelijke ontwikkeling; en in Rotterdam naar wat in de toekomst de ruimtelijke condities zijn die de stad (opnieuw) productief maken.
Dat laatste gebeurt ook in het Atelier Brussel: de Productieve Metropool. En in Atelier Albania zijn, in opdracht van de Albanese regering, ideeën en voorstellen ontwikkeld voor een heel nieuwe aanpak van de nationale planning waarbij duurzame ontwikkeling voorop komt te staan.
In een kortlopend IABR–Atelier, 2050 – An Energetic Odyssey, is in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken samen met publieke en private partijen ontwerpend onderzoek gedaan naar de mogelijkheden, kansen en ruimtelijke implicaties voor en van de realisatie van grootschalige winning, transport en opslag van hernieuwbare energie op en om de Noordzee.
De resultaten van het ontwerpend onderzoek van de IABR maken onderdeel uit van de tentoonstelling en het programma van IABR–2016, en worden daarna geïmplementeerd.
Voor meer informatie klik hier
Hoofd Curator van IABR–2016 is Maarten Hajer, en het Curator Team bestaat verder uit Jandirk Hoekstra (H+N+S Landschapsarchitecten), Daan Zandbelt (De Zwarte Hond), Joachim Declerck (Architecture Workroom Brussels), Michiel van Iersel (Non-fiction en Failed Architecture) en Freek Persyn (51N4E, Brussel). Het Curator Team wordt voorgezeten door de algemeen directeur van de IABR, George Brugmans.
CREDITS IABR–2016
George Brugmans, algemeen directeur
Maarten Hajer, hoofdcurator
Joachim Declerck, Jandirk Hoekstra, Michiel van Iersel, Freek Persyn, Daan Zandbelt, curator team
ATELIERS
George Brugmans, directeur
Joachim Declerck, Jandirk Hoekstra, Daan Zandbelt, Mark Brearley, Freek Persyn, ateliermeesters
Marieke Francke, programma manager
Eva Vrouwe, hoofd bureau, secretariaat en administratie
Rinske Wessels, projectleider
Christianne van de Weg, bureau– en productie assistent
TENTOONSTELLING EN PROGRAMMA
Maarten Hajer, hoofdcurator
Freek Persyn en Michiel van Iersel, curatoren tentoonstelling
51N4E: Freek Persyn, Aline Neirynck, Charlotte Schmidt, Benoit Lanon, Lieselore Vandecandelaere, tentoonstellingsontwerp
75B: Pieter Vos, Merel Snel, Onno Blase, grafisch ontwerp
Edgar Pieterse, Mark Swilling en Tau Tavengwa (Afrika), Lei Yang (China), gast curatoren
Mark Swilling, adviseur van de hoofdcurator
Jan Breukelman, assistent van de hoofdcurator
Esther Muñoz Grootveld, programma manager
Eva Vrouwe, hoofd bureau, secretariaat en administratie
Jolanda van Dinteren, projectleider tentoonstelling en catalogus
Yonca Özbilge, projectleider programma
Myrte Langevoord, productiemedewerker tentoonstelling
Marieke Müller, productiemedewerker programma
Delany Boutkan, productieassistent tentoonstelling en programma
Christianne van de Weg, coördinator kassa en receptie
Nina van de Broek, bureau– en productie assistent
Daniëlle Huisman, projectleider marketing en communicatie
Nancy van Oorschot, press officer
Dorine Baars, medewerker marketing en communicatie
Kevin Groen, medewerker marketing en communicatie
Jan Breukelman, Maarten Hajer, Michiel van Iersel, teksten tentoonstelling
InOtherWords: D’Laine Camp, Gerda ten Cate, Maria Tol, eindredactie en vertalingen
Bart Cuppens Tentoonstellingsbouw, tentoonstellingsbouw
QUINTUSBELICHTING, lichtontwerp
BrightSign/VHS-BV, WG Theatertechniek, techniek
Rocka, drukwerk
CATALOGUS
George Brugmans, Jolanda van Dinteren, Maarten Hajer, redactie
InOtherWords translation & editing: D’Laine Camp, Gerda ten Cate, Maria van Tol, tekst redactie en vertalingen
75B: Pieter Vos, Merel Snel, grafisch ontwerp
Veenman+, Rotterdam, druk
IABR–2016 dankt haar rijkdom aan de actieve en genereuze bijdragen van vele deelnemers en partners. Opnieuw is de uitkomst van samenwerking veel meer dan de som der delen.
Natuurlijk willen we vooral onze hoofdpartners bedanken, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de gemeente Rotterdam en het Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie, zonder welke er geen IABR zou zijn.
Ook willen we hier de volgende partners bedanken: de ministeries van Economische Zaken en Buitenlandse Zaken; de gemeenten Rotterdam, Utrecht en Groningen; de provincie Groningen; het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de provincie Vlaams Brabant, Ruimte Vlaanderen en OVAM; het Strategisch Bureau van de minister-president, het ministerie van Stedelijke Ontwikkeling en het Nationaal Plan Bureau van Albanië; de bedrijven Van Oord, Shell, TenneT, Zeeland Seaports, RWE, Havenbedrijf Rotterdam, Havenbedrijf Amsterdam en Heijmans; de European Climate Foundation, Natuur & Milieu, het Planbureau voor de Leefomgeving, het College van Rijksadviseurs, de dienst Stadsontwikkeling van São Paolo, MVO Nederland, de BankGiro Loterij en Rotterdam Festivals.
Samen met alle andere deelnemers aan IABR–2016 hebben al deze partners zonder voorbehoud bijgedragen met kennis, informatie, tijd, denkkracht, netwerk, ideeën, projecten en/of financiële middelen.
foto: Maarten Laupman
IABR–2014–URBAN BY NATURE–, de zesde editie van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam, speelde zich af van 29 mei tot en met 24 augustus 2014.
De Nederlandse landschapsarchitect Dirk Sijmons was de curator en het thema was Urban by Nature.
De hoofdtentoonstelling was te zien in de Kunsthal en het Natuurhistorisch Museum te Rotterdam.
© VanderGoot Ezban Studio
Vanaf 29 mei werd er een uitgebreid conferentie, debat- en lezingen programma georganiseerd, er waren events en rondleidingen, en er vonden activiteiten elders in Rotterdam plaats. Zie hiervoor de agenda.
Voor alle films en videoregistraties gemaakt in het kader van URBAN BY NATURE– zie, behalve deze website, ook het IABR–2014– vimeo kanaal.
© Marc Latzel
IABR–2014–URBAN BY NATURE– vertrekt vanuit het standpunt dat we de globale milieuproblemen kunnen oplossen als we de problemen van de stad oplossen.
Vanuit het perspectief van de landschapsarchitectuur kijkt IABR–2014– eerst naar wat stad en stedelijkheid eigenlijk is. Steeds meer mensen wonen in de stad, maar waar wonen ze precies? Het antwoord is: lang niet alleen maar in compacte binnensteden, maar in grote uitgestrekte stadslandschappen die overwegend in de delta’s van deze wereld liggen, en nooit ver van het water.
Stad en landschap vloeien steeds meer in elkaar over en daarom onderzoekt IABR–2014– de relatie tussen stad en natuur. Hoe meer we daarvan weten, hoe meer houvast we hebben bij het ontwerpen, plannen en besturen van onze complexe stedelijk landschappen.
Als we de stad beschouwen als onze natuurlijke ecologie, haar structuur en stofwisseling analyseren, begrijpen en leren gebruiken, dan kunnen we concreet werken aan een veerkrachtiger stad, en daarmee aan een duurzamere toekomst.
IABR–2014– presenteert 96 concrete en innovatieve projecten bijeengebracht in zes tentoonstellingen: vijf in de Kunsthal en één in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Samen vormen ze één verhaal: URBAN BY NATURE–.
DE AARDE EEN TUIN
Het (her)inrichten van het stadslandschap vraagt om een betrokken relatie tussen mens en natuur. Er zijn veel manieren om aan die betrokkenheid vorm te geven. Van tuinen en parken tot natuurbescherming en natuurontwikkeling.
→
PURE VEERKRACHT
In het Natuurhistorisch Museum is een tentoonstelling over stadecologie ingericht, die de rijke verscheidenheid van de stedelijke natuur laat zien. Ook de stad is een biotoop.
→
HET VERKENNEN VAN DE ONDERGROND
Ontdekken, herwaarderen en plannen van de onbekende wereld onder onze voeten. De ondergrond als vindplaats van natuurlijke hulpbronnen, als opslag, maar ook als archief van onze culturele geschiedenis en van de aarde zelf.
→
HET STEDELIJK METABOLISME
De meeste mondiale milieuproblemen zijn terug te voeren tot het gebrekkig functioneren van de stedelijke stofwisseling. Als we die problemen willen oplossen, zullen we ze in de stadslandschappen moeten aanpakken.
→
STADSLANDSCHAP EN KLIMAATVERANDERING
De grootste stadslandschappen van de wereld liggen langs de kusten en in de delta’s. Deze gebieden zijn het meest kwetsbaar voor de gevolgen van een stijgende zeespiegel. Plannen voor waterveiligheid gaan hand in hand met gebiedsontwikkeling.
→
STRATEGIEËN VOOR HET STADSLANDSCHAP
Verstedelijking is een landschaps-architectonische opgave aan het worden, terwijl het landschap trekjes van een stedenbouwkundig probleem begint te vertonen. Kunnen we nog plannen maken op de schaal van dit stadslandschap?
→
© Maarten Laupman
Verreweg het belangrijkste onderdeel van het onderzoeks- en ontwikkeltraject van IABR–2014–URBAN BY NATURE– zijn de drie IABR–2014–PROJECTATELIERS. De IABR heeft deze opgezet samen met de gemeente Texel, de gemeente Rotterdam en de provincie Noord-Brabant (samen met Eindhoven, Tilburg, Breda, Helmond en 's Hertogenbosch, en met de de Brabantse Waterschappen) op basis van concrete en bestaande ruimtelijke opgaven.
De resultaten van de drie ateliers vormen de ankerpunten van de hoofdtentoonstelling. In de tentoonstelling DE AARDE EEN TUIN, waar de relatie tussen verstedelijking en natuur aan de orde komt, neemt Planet Texel een centrale plek in. HET STEDELIJK METABOLISME toont het werk van het Projectatelier Rotterdam, een eerste synthese van de metabolisme benadering. En in STRATEGIEËN VOOR HET STADSLANDSCHAP staat het Projectatelier BrabantStad centraal.
ATELIER MAKING PROJECTS
In het voorjaar van 2011 besloot de rijksoverheid om onder de vlag Atelier Making Projects met zeven atelierprojecten mee te doen met de 5e IABR: Making City. In IABR–2014 presenteerde het Rijk een tweede ronde projecten, Markermeer, Energietransitie, en Herbestemming. Het College van Rijksadviseurs en de IABR Curator Dirk Sijmons hielden als audit team gedurende het traject een vinger aan de pols.
© iabr/UP, 2014
Dirk Sijmons, curator van IABR–2014–URBAN BY NATURE: "Als we de reële en klemmende vraagstukken van de stedelijke planeet van de 21ste eeuw willen aanpakken, hebben we niets aan een moralistische boodschap die erop neerkomt dat wij mensen te ver zijn gegaan, en dat we dus terug moeten. Er is geen weg terug. Welkom in het Antropoceen!"
Deze film is onderdeel van een serie korte webvideo's gemaakt in opdracht van de IABR in het kader van IABR–2014–URBAN BY NATURE.
regisseur: Alexander Oey
producent: George Brugmans
Tijdens IABR–2014– werd een uitgebreid programma georganiseerd dat bestond uit rondleidingen, excursies, events, lezingen, workshops, debatten, symposia en conferenties.
Het begon al meteen op 29 mei, toen de tentoonstelling URBAN BY NATURE– open ging voor het publiek, en er in de Kunsthal een uitgebreid Opening Day Program werd georganiseerd.
Op 12 juni agendeerde de IABR met de conferentie Productive Space BY DESIGN– nieuwe, ontwerp gedreven strategieën voor innovatie in stedelijke en maatschappelijke ontwikkeling.
Ook de belangrijkste partners van de IABR organiseerden in het auditorium van de Kunsthal lezingen en symposia die inzoomden op aansprekende deelthema's van URBAN BY NATURE–, zoals de transitie naar duurzame energie, de ontwerp opgave voor de ondergrond en de rol van natuurbescherming in een verstedelijkende wereld. Stadsbeheer Rotterdam organiseerde excursies onder de grond en het Havenbedrijf nam het publiek mee naar Maasvlakte en Slufter.
Met haar Projectatelier-partners organiseerde de IABR Tested on Texel, op 13 juni; BrabantStad +, op 18 juni; en Sleutelen aan Stofstromen, met de Gemeente Rotterdam en AIR, op 25 juni.
Meer informatie over alle verschillende activiteiten en wanneer ze plaatsvonden is te vinden in de AGENDA.
Ook was er een OFF–IABR–2014– waarin andere instellingen in Rotterdam, zoals Het Nieuwe Instituut en ZigZagCity, zich aansloten bij het thema van de biennale.
De negen films die zijn geproduceerd voor IABR–2014– zijn allemaal te zien op deze website:
Urban by Nature: Dirk Sijmons
De uitdaging van de eeuw: Maarten Hajer
Natuurbescherming in een verstedelijkte wereld: Johan van de Gronden
Resilience: Alexandros Washburn
Rebuild by Design: Shaun Donovan
Planet Texel: Eric Hercules
Natuur in de stad: Jeller Reumer
Het Mozaïek van Brabant
The Vernon City Project
Je kunt ons ook volgen op Vimeo: IABR–2014–FILM Channel
De IABR–2014–FILMS– zijn geproduceerd door iabr/UP in opdracht van de IABR voor de zesde editie van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam, URBAN BY NATURE
De CATALOGUS van IABR−2014−URBAN BY NATURE− kan rechtstreeks worden besteld bij de IABR. De prijs is € 19,50 plus verzendkosten - klik hier →
De catalogus van IABR–2014– bevat een uitgebreide beschrijving van de hoofdtentoonstelling URBAN BY NATURE– in de Kunsthal Rotterdam, met alle projecten die er deel van uitmaken.
Dirk Sijmons schreef een inleiding en introduceert alle thema’s en zalen. Er wordt speciaal ingegaan op ervaringen en resultaten van het werk in de drie IABR–Projectateliers. De projectteksten zijn van Mark Hendriks.
Voor deze catalogus schreven Ahmed Aboutaleb, Yves de Boer, George Brugmans, Johan van de Gronden, Maarten Hajer, Eric Hercules, Henk Ovink, Jelle Reumer, Piet Vollaard en Charles Waldheim speciale korte essays.
URBAN BY NATURE–
Onder redactie van: George Brugmans, Jolanda Strien
Jaar: 2014
Uitgever: IABR
Prijs: €19,50 (incl. BTW, excl. verzendkosten)
Pagina’s: 272
Breedte: 17 cm
Hoogte: 24 cm
Druk: full colour + PMS
ISBN Nederlands: 978-90-809572-5-1
De catalogus is vormgegeven door LUST en wordt internationaal gedistribueerd door Idea Books →
In het kader van IABR–2014–URBAN BY NATURE– zijn verschillende boeken gepubliceerd.
De mooie infographics die CatalogTree in opdracht van de IABR maakte van negen stofstromen (water, energie, biota, lucht, voedsel, afval, mensen, cargo en sedimenten) en die te zien zijn in de hoofdtentoonstelling URBAN BY NATURE–, zijn gebaseerd op een grote onderzoeksinspanning van het PBL Planbureau voor de Leefomgeving.
Als vervolg daarop schreven Maarten Hajer en Ton Dassen het boek Slimme Steden, Opgaven voor de 21e eeuw in beeld, een sterk pleidooi voor 'smart urbanism' in plaats van een onkritisch omarmen van het concept 'smart cities'.
Dit boek is te koop bij NAi Booksellers: klik hier →
Onder de hoofdredactie van IABR–2014–Curator Dirk Sijmons kwam het boek Landschap en Energie, Ontwerpen voor Transitie tot stand. Het is uitgangspunt voor het project KwH/M2 van H+N+S Landschapsarchitecten, te zien in de tentoonstelling URBAN BY NATURE–.
Het monumentale boek is te koop bij NAi Booksellers: klik hier →
De Gemeente Rotterdam, IABR, FABRIC, JCFO en TNO publiceerden Stedelijk Metabolisme, Duurzame Ontwikkeling van Rotterdam waarin de resultaten van het IABR–PROJECTATELIER ROTTERDAM in kaart worden gebracht en vooruit wordt gekeken naar hoe die resultaten mee aanzet kunnen zijn voor de toekomstige duurzame ontwikkeling van Rotterdam. Als PDF te downloaden onder aan deze pagina.
Jelle Reumer, curator van de IABR–2014– tentoonstelling PURE VEERKRACHT, schreef Wildpark Rotterdam, De Stad als Natuurgebied, een kleine geschiedenis van de stadsecologie en een ode aan de veerkracht van de natuur.
Ook dit boek is verkrijgbaar via NAi Booksellers: klik hier →
In november verscheen Weven aan het Stedelijk Tapijt, een mooie beschrijving van proces en resultaten van het IABR–Projectatelier BrabantStad, een speurtocht naar nieuwe ruimtelijke ontwikkelingsmodellen voor Brabant van een alliantie bestaand uit Provincie Brabant, de steden Eindhoven, Helmond, Den Bosch, Tilburg en Breda, de vier Brabantse waterschappen en de IABR, gevoed door een onderzoeksteam van ontwerpers: Floris Alkemade Architect, LOLA Landscape Architects en Architecture Workroom Brussels.
Deze publicatie is tegen een vergoeding van € 7,50 (binnen Nederland) of € 12,50 (buiten Nederland) verkrijgbaar bij de IABR. Voor meer informatie, klik hier →
© Maarten Laupman
Melanie Schultz van Haegen, minister van Infrastructuur en Milieu, opende op woensdag 28 mei de zesde editie van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam, IABR–2014–URBAN BY NATURE.
De opening werd gemodereerd door Henk Ovink, adviseur van de Amerikaanse regering en een van de curatoren van de vorige biennale, Making City.
De voorzitter van de Raad van Toezicht van de IABR, Ed Nijpels, heette de aanwezigen welkom.
HET BELANG VAN ONTWERPEND ONDERZOEK
Minister Melanie Schultz van Haegen riep in haar openingsspeech op goed na te denken over de toekomst van de stad, waarbij nieuwe technologieën, de verdeling van bestuurlijke verantwoordelijkheden, water en ook natuur belangrijke aandachtspunten zijn. "How can we combine urban development and the dynamics of nature in the coming decades? This is one of the most important questions the world faces right now."
Zij onderstreepte daarbij de op onderzoek gerichte rol van de IABR: "We cannot know the future of our cities in detail but we can still explore it. The Biennale helps us to discover and to see the future a little more clearly. So I urge you all to make good use of it and design answers to the questions of today and tomorrow."
Ook directeur George Brugmans onderstreepte het onderzoekskarakter van de IABR: "The role we claim is that of a free and open cultural space that brings together designers and all stakeholders for a detour that acts as an alternative route to the future; a free and open space that acts as an incubator for innovation. This makes the IABR first of all an ongoing research by design program. A submarine that comes up for air every two years – and now is the moment again– to present the outcomes of the ateliers and build a public argument around these, with exhibitions, films, conferences, and whatever we think of."
Adriaan Visser, de nieuwe wethouder van Financiën, Cultuur en Sport van Rotterdam, onderstreepte de rol van de biennale voor de stad. "The International Architecture Biennale Rotterdam has become a genuine Rotterdam tradition. It has proven to be an innovative platform to outline new perspectives and opportunities for our city."
Visser ging uitgebreid in op de resultaten van het IABR–Projectatelier Rotterdam, waarin stad en biennale nauw samenwerkten: "The knowledge resulting from the Project Ateliers contribute to a strong, attractive and resilient city. A city that will inspire other cities worldwide."
VIDEOBOODSCHAP UIT WASHINGTON DC
De Amerikaanse minister van Housing and Urban Development, Shaun Donovan, die de opening zou bijwonen, was verhinderd, maar sprak de aanwezigen toe met een speciaal opgenomen video boodschap.
IABR–2014–CURATOR STATEMENT
De ceremonie werd afgesloten door de curator, Dirk Sijmons: "Not only the boundary between the city and the countryside is blurring but also the boundary between nature and society. The fascinating aspect of our time is the hybridizing of the biosphere with the techno-sphere at large. Hence the observation that the urban landscapes forms our habitat, ecology and our nature. We are a social species with a propensity to cluster together and to build cities: we are Urban by Nature. This positive angle on urbanization as a highly successful model of spatial organization does not eclipse the observation that most global environmental problems have urban roots. If we want to solve these problems we have to solve our urban problems."
Na de opening bezochten ruim 800 genodigden de tentoonstelling URBAN BY NATURE– in de Kunsthal en in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.
Vanaf 29 mei zijn alle biennale tentoonstellingen open voor het publiek.
MAIN PARTNERS
Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, Gemeente Rotterdam
PARTNERS IABR–2014–PROJECT ATELIERS–
Gemeente Rotterdam
Gemeente Texel
BrabantStad (provincie Brabant en gemeenten Den Bosch, Eindhoven, Tilburg, Breda en Helmond) i.s.m. waterschappen Noord-Brabant
Gemeente Beykoz / Istanbul en de Riva Tourism Development and Investors Association
PARTNERS IABR−2014−URBAN BY NATURE–TENTOONSTELLING–
Wereld Natuur Fonds
Havenbedrijf Rotterdam
PBL Planbureau voor de Leefomgeving
Shell International
Energie Beheer Nederland
Deltares
EcoShape
Nedvang
Stichting Metropolitane Landbouw
Van Gansewinkel
Technische Universiteit Delft
Natuurhistorisch Museum Rotterdam
Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie
PARTNERS IABR−2014−URBAN BY NATURE–PROGRAMMA–
AIR Foundation
Atelier Making Projects (Ministerie van Infrastructuur en Milieu)
Branchevereniging voor Nederlandse Architectenbureaus
Beroepsvereniging van Nederlandse Stedenbouwkundigen en Planologen
College van Rijksadviseurs
Dutch School of Landscape Architecture
Gemeente Groningen
NWP Netherlands Water Partnership
Het Nieuwe Instituut
Ministerie van Buitenlandse Zaken
Ministerie van Economische Zaken
Nederlandse Vereniging voor Tuin- en Landschapsarchitectuur
Platform31/Comité 2015
Rotterdam Festivals
Rotterdam Partners
Rotterdam Stadsbeheer
ZigZagCity
ZUS
MEDIA PARTNERS
Ruimtevolk, Goodbye Horses, Architectenweb, Blauwe Kamer, Cobouw, Omgeving in de Praktijk, The Pop-Up City
MET DE STEUN VAN
Stichting Doen, VSBfonds, ProHelvetia, Heinrich Böll Stiftung
De zesde editie van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam, IABR–2014–URBAN BY NATURE–, ging op zoek naar 'best practices', projecten die de verhaallijn van de hoofdtentoonstelling Urban by Nature konden ondersteunen.
Er werden 80 projecten geselecteerd, onder meer op basis van een IABR–2014–Call for Projects– waarop meer dan 500 inzendingen binnenkwamen vanuit de hele wereld.
TEAM
George Brugmans
algemeen directeur
Marieke Francke
hoofd urban projects
Fanny Smelik
projectleider IABR–2014–
Eva Vrouwe
hoofd bureau, secretariaat en administratie
Yonca Özbilge
projectmedewerker
Jolanda Strien
productie assistent
Jan Wilbers
PA van de curator
Myrte Langevoord
productie assistent
Christianne van de Weg
bureau-assistent
Melany van Twuijver
business development
Rinske Brand
Marlies den Hartogh
Lieve Voetman
marketing en communicatie
foto: Ossip van Duivenbode
‘Hoe maken we stad?’ was de centrale vraag van de 5e IABR: Making City. De voortdurende verstedelijking stelt ons voor immense politieke, sociale, economische en ecologische uitdagingen. Het zijn de steden die de oplossingen voor de grote opgaven van de 21e eeuw moeten vinden. No cities, no future.
De stad is onze toekomst, maar alleen als ze beter bestuurd, ontworpen en gepland wordt dan nu het geval is.
agenda voor de stad
De wereld verstedelijkt in een razendsnel tempo. Omstreeks 2050 zullen meer dan zeven van de negen miljard mensen in de stad wonen. De grote sociaal-economische en ecologische vraagstukken van deze eeuw zijn daarmee stedelijke problemen. Tegelijkertijd wordt in de stad negentig procent van onze welvaart geproduceerd.
De 5e IABR: Making City vertrok vanuit de overtuiging dat onze toekomst in de stad ligt. Maar zijn steden klaar voor die toekomst? Zijn er nieuwe en betere instrumenten en methoden voor het ‘maken van stad’?
De 5e IABR: Making City was een oproep aan alle betrokkenen – bestuurders, beleidsmakers, politici, marktpartijen, ontwerpers en burgers. Stad maken moet echt op een andere manier, met sterke allianties, met een uitgesproken stedelijke agenda en met ontwerp voorop.
© IABR, 2012
eigen onderzoek, eigen projecten
Net als bij eerdere edities organiseerde de 5e IABR: Making City haar eigen onderzoekstraject. Met drie Test Sites, in Rotterdam, Istanbul en São Paulo, zeven samenwerkingsprojecten met de Nederlandse overheid en een keur van ‘best practices’ uit de hele wereld verkende de IABR toekomstbestendige manieren van ‘stad maken’, vooral op het snijvlak van planning, ontwerp en politiek.
In april 2012 kwamen 35 projecten uit meer dan 25 wereldsteden naar Rotterdam. Projecten uit onder meer New York, Parijs, São Paulo, Delhi, maar ook Rotterdam, Den Haag, Groningen en Almere toonden aan dat standaardoplossingen niet langer toereikend zijn. Stadsontwikkeling zal in de toekomst veel meer een samenspel moeten zijn van verschillende disciplines. Steeds wisselende allianties moeten hun maatschappelijke agenda en economische ambities met elkaar in balans brengen. Alleen dan zullen steden de oplossing zijn voor de grote sociaal-economische en ecologische uitdagingen waar wij deze eeuw voor staan.
foto: George Brugmans
Kijk ook op de website van de 5e IABR: Making City
Curator Team
Asu Aksoy (Istanbul, TR), George Brugmans (Amsterdam, NL), Joachim Declerck (Brussel, BE), Fernando de Mello Franco (São Paulo, BR), Henk Ovink (Den Haag, NL) en ZUS (Rotterdam, NL)
(van links naar rechts: Brugmans, Aksoy, Declerck, Ovink, Koreman, De Mello Franco en Van Boxel)
Directeur
George Brugmans
Opening
19 april 2012, door Melanie Schultz van Haegen, minister van Infrastructuur en Milieu, en Ahmed Aboutaleb, burgemeester van Rotterdam
Tentoonstellingen
Making City
curator: Joachim Declerck
locatie: NAi, Rotterdam
Smart Cities - Parallel Cases 2
curatoren: Stefan Bendiks, Rogier van den Berg, Matthijs de Boer, Annet Ritsema
locatie: NAi, Rotterdam
Test Site Rotterdam
curator: ZUS (Elma van Boxel, Kristian Koreman)
locatie: Rotterdam Central District
Making Douala 2007 - 2013
curatoren: Marilyn Douala-Bell, Didier Schaub, Xandra Nibbeling, Kamiel Verschuren, Lucas Grandin
locatie: RiverClub Gallery, Rotterdam
Design as Politics
curator: Wouter van Stiphout
locatie: Mini Mall, Hofbogen, Rotterdam
Making Almere
curator: INTI
locatie: Belfort 13, Almere
Making City São Paulo, Da Cidade Informal aos Novos Bairros
curator: Elisabete França
locatie: Museu da Casa Brasileira, São Paulo
Making City Istanbul
curatoren: Asu Aksoy, George Brugmans, Joachim Declerck
locatie: Istanbul Modern, Istanbul als onderdeel van de 1e Istanbul Design Biennale
april 2012 – december 2012
133.600 bezoekers
Events
Urban Summit
51 lezingen, debatten, filmvertoningen en andere bijeenkomsten
VPRO: Leve de Stad
omroepbreed: televisie en radio-documentaires met ruim 2.8 miljoen kijkers en luisteraars
projectleiding: Wim Schepens
publicaties en documentaires
Making City, 5e IABR 2012, Catalogus
George Brugmans, Jan Willem Petersen (red)
2012, IABR
The Future Agenda
George Brugmans, Joachim Declerck, Henk Ovink
in: Megacities, Exploring a Sustainable Future
Steef Buijs, Wendy Tan, Devisari Tunas (red)
2010, Uitgeverij 010
Rotterdam - People Make the Inner City
2012, Gemeente Rotterdam
Olympisch Ontwerpen
Daniël de Groot, Willemieke Hornis, Elien Wierenga (red)
2012, Uitgeverij 010
Olympic Cities
XLM Architecture Research Urbanism
2012, XLM
Nederland Projectenland
Jelte Boeijenga, Paul Gerretsen, Elien Wierenga (red)
2013, Uitgeverij 010
Sürdürülebilir Kent Yapmak/Making a Sustainable City: The Arnavutköy Approach
Asu Aksoy, Gülnur Kadayifçi, Hülya Yalçin (red)
2012, Gemeente Arnavutköy & IABR
Sürdürülebilir Kent Yapmak/Perspectives from Turkey on Sustainable City Making
Asu Aksoy, Gülnur Kadayifçi, Hülya Yalçin (red)
2012, Gemeente Arnavutköy & IABR
900 Km Nile City: A Strategic Design for a Rural Metropolis
Pier Paolo Tamburelli, Oliver Thill (red)
2009, The Berlage Institute Research Report No. 31
Making Douala 2007 - 2013
Xandra Nibbeling, Kamiel Verschuren (red)
2012, Doual'Art & ICU Art Projects Foundation
The River Cities Project: IABR Catalogue
Michael Speaks, Angela Torchio (red)
2012, University of Kentucky
Typology. Hong Kong, Rome, New York, Buenos Aires
Emanuel Christ, Christoph Gantenbein (red)
2012, ETH Zürich
Posconflicto Laboratory: Making City + Productive Housing Programm in Guatemala & Central America
Urbanistica–Taller del Espacio Publico, Municipality of Guatemala & Asociacion Centroamericana Taller de Arquitectura
2012
Making Cities
regie: Alexander Oey
VPRO Tegenlicht in coproductie met IABR
Alle informatie over de tentoonstellingen en het programma van de 5e IABR.
Met bijdragen van Ahmed Aboutaleb, Asu Aksoy, Elma van Boxel, George Brugmans, Joan Clos, Joachim Declerck, Elisabete França, Bruce Katz, Kristian Koreman, Regula Lüscher, Fernando de Mello Franco, Henk Ovink, Melanie Schultz van Haegen, Anne Skovbro, Robert Yaro, GRAU
Kaarten en overzichten van alle projecten die deelnamen aan de 5e IABR gebaseerd op de originele locatie.
“I do not believe in throwing good stuff away. Every IABR edition builds on earlier editions. We refocus, change perspective, pick up new elements; we re-use and reconfigure, and then we scramble and stir. Compared to most other Biennales, we’re poor and small, so we have to be smart, not waste what we have, choose our battles, break rules, find shortcuts, work with good people, make friends and truly commit ourselves.”
In een lang interview met Orhan Ayyüce kijkt IABR-directeur en voorzitter van het Curator Team van de 5e IABR, George Brugmans, terug op Making City, haar strategieën en resultaten, en hoe met deze editie een brug naar de toekomst is geslagen. Lees hier verder op Archinect.
Archinect, opgezet in 1997 en werkend vanuit Los Angeles, brengt ontwerpers uit de hele wereld bijeen. Het is inmiddels een van de meest bezochte websites voor architecten, studenten, academici en anderen die geïnteresseerd zijn in de ontwikkeling van design en die open staan voor nieuwe ideeën uit alle disciplines.
Interview met Henk Ovink, lid Curator Team 5e IABR en op dat moment tevens Directeur Ruimtelijke Ontwikkeling op het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, over de productieve relatie tussen overheid en biennale, en waarin hij vooruitblikt naar de resultaten van het Making City - project. Lees meer op Archined.
Eén van de eerste benoemingen van de nieuw gekozen burgemeester van São Paulo, Fernando Haddad, is die van de architect Fernando de Mello Franco tot Wethouder van Stadsontwikkeling. De Mello Franco is lid van het Curator Team van de 5e IABR: Making City.
Fernando de Mello Franco wordt verantwoordelijk voor de uitvoering van een van hoofdpunten van het nieuwe beleid van Haddad, de Arco do Futuro, de brug naar de toekomst. Een architect dus aan het roer van 'making city'.
foto: George Brugmans
De Mello Franco is een van de oprichters en partners van MMBB Arquitetos in São Paulo en curator van het Instito Urbem, en was onder meer visiting professor in Harvard. Hij heeft een sterke band met de IABR. In 2007 won hij de Biennale Award met het project Watery Voids. Tijdens de 4e IABR, in 2009, was hij als ontwerper betrokken bij het project in de favela Paraisópolis, dat de IABR samen met SEHAB, de Dienst Stedenbouw van São Paulo, heeft opgezet.
Fernando de Mello Franco was lid van het internationaal Curator Team van de 5e IABR: Making City, en als zodanig was hij de Ateliermeester van het Atelier São Paulo, opnieuw een samenwerking van de IABR met SEHAB.
Met de feestelijke afsluiting op 12 december van de tentoonstelling Making City Istanbul is de 5e Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) officieel beëindigd.
De tentoonstellingen en andere programma’s, in Nederland, Turkije en Brazilië, werden bezocht door 132.600 mensen. Bijna 3 miljoen mensen keken en luisterden naar de tv- en radioprogramma’s in het kader van Leve de Stad, de samenwerking tussen VPRO en IABR.
De IABR is inmiddels begonnen met de voorbereidingen voor de zesde editie, URBAN by NATURE, die in mei 2014 zal openen.
DE DAAD BIJ HET WOORD
De 5e IABR was een oproep aan alle betrokkenen – bestuurders, beleidsmakers, politici, ontwerpers én burgers – om in nieuwe allianties en opgavegericht aan de slag te gaan. Immers, rond het midden van deze eeuw wonen er wereldwijd meer dan twee maal zoveel mensen in de stad als nu. Zij zullen er meer dan 90% van onze welvaart produceren. De 5e IABR: Making City stelde daarom de vraag of we eigenlijk wel goed weten hoe we voor zoveel mensen stad moeten maken. Hoe kan de stad op een duurzame manier de brenger van welvaart blijven met gelijke kansen voor al haar bewoners?
De IABR voegde zelf de daad bij het woord. Zij sloot tijdelijke allianties met lokale partijen en stadsbesturen en werkte aan concrete projecten zoals een Luchtsingel en Dakakker in het Rotterdam Central District; een stadspark en eco-corridor in Istanbul; en een stedelijk plan voor de noordoost vleugel van São Paulo. Met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu werkte de IABR aan zeven grote ruimtelijke opgaven in Nederland.
CONCRETE RESULTATEN
Meer nog dan voorgaande edities laat de 5e IABR met deze werkwijze haar sporen na.
De door het IABR Atelier Istanbul (een samenwerking van de IABR en de Gemeente Arnavutköy in Istanbul) ontworpen proefprojecten zijn zeer positief ontvangen. Zowel de Metropool Istanbul als ISKI (de waterautoriteit) hebben groen licht gegeven voor de volgende fase in het traject dat in 2013 moet leiden tot implementatie. Een deel van de Bolluça rivier, die vaak voor overstromingen zorgt, wordt zó beveiligd dat er zowel een stadspark als een ‘eco-corridor’ ontstaat. Onder leiding van het Nederlandse H+N+S Landschapsarchitecten en het Belgische 51N4E zal Nederlandse kennis van watermanagement en eco-engineering worden ingezet voor een duurzaam Istanbul. Twee andere Gemeenten in Istanbul hebben de IABR nu ook gevraagd een samenwerkingstraject op te zetten.
Fernando de Mello Franco, de curator van het IABR Atelier São Paulo, dat plannen ontwierp voor de noordrand van de metropool waar oprukkende informele verstedelijking het tropisch regenwoud bedreigt, wordt met ingang van 1 januari 2013 Wethouder van Stadsontwikkeling. Dit opent de deur naar verdere intensivering van de samenwerking tussen São Paulo en IABR.
Rotterdam Central District, het gebied rondom het Schieblock, is door IABR Test Site Rotterdam-curatoren architectenbureau ZUS blijvend gerevitaliseerd. Op 13 juli opende het eerste gedeelte van de Luchtsingel, de luchtbrug die Rotterdam Noord opnieuw met het centrum verbindt. Dit project won het eerste Rotterdamse Stadsinitiatief en kreeg uitgebreide aandacht in de media. Ook de pop-up horeca- en eventlocatie de Biergarten en de groene DakAkker blijven behouden voor de Maasstad. Aan de Luchtsingel wordt in 2013 verder gebouwd.
Making Projects, de werkmethode die samen met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is ontwikkeld, wordt vanaf 1 januari 2013 onderdeel van rijksbeleid. De komende vier jaar zullen de resultaten van Atelier Making Projects zich manifesteren op de zesde en zevende IABR, en zal de IABR als leadpartner van het Ministerie met Projectateliers werken aan het stimuleren van de inzet van ontwerpkracht bij lokale en regionale opgaven.
CIJFERS
Op 19 april 2012 werden zes tentoonstellingen geopend, vijf in Rotterdam en één in Almere. Op 19 juni volgde de tentoonstelling Making City São Paulo in Brazilië. De tentoonstelling Making City Istanbul tenslotte opende op 10 oktober in het Istanbul Modern als onderdeel van de eerste Design Biënnale Istanbul.
Het event-programma bestond uit ruim 150 lezingen, debatten, presentaties, workshops en andere activiteiten. Hoogtepunten waren onder meer het drukbezochte openingsweekend en het zeer geslaagde seminar dat de IABR in het Istanbul Modern (Museum voor Moderne Kunst) organiseerde over de toekomst van Istanbul.
IABR–2014
De organisatie is inmiddels gestart met de voorbereidingen voor de volgende editie. De 6e IABR heeft als titel URBAN by NATURE en opent in mei 2014. De landschapsarchitect Dirk Sijmons is benoemd tot curator. Zijn uitgangspunt is dat we onze ecologische problemen alleen kunnen oplossen als we onze stedelijke problemen oplossen. Beter stad maken is de sleutel tot een duurzame toekomst.
Centraal zal in 2014 staan het ‘natuurlijke’ karakter van het stadslandschap als leefgebied van de mens. Door naar de stad te kijken door de lens van de landschapsarchitectuur en haar te bestuderen als ware zij een metabolisme, wil de IABR–2014 haar stofstromen – zoals water, energie, data, voedsel, hitte, afval en cargo – analyseren en zo nieuwe manieren aanboren om haar infrastructurele ontwikkeling duurzaam te plannen en te ontwerpen.
In het voorjaar van 2011 besloot de rijksoverheid om met zeven projecten mee te doen met de 5e IABR: Making City. Het betrof zeven grote projecten waarbij de overheid op een of andere manier betrokken is: de Zuidas, Almere, Rotterdam-Zuid, de Rijn-Maasdelta, de Groenblauwe Delta, Knooppunten en de Olympische Hoofdstructuur. Het zijn complexe, omvangrijke en langlopende projecten, van vaak tientallen jaren, waarin een groot ruimtelijk vraagstuk ligt besloten.
Onder de vlag van Atelier Making Projects kregen vijftien ontwerp bureaus en drie ontwerp opleidingen de vraag om een ontwerp studie te verrichten voor een van de zeven projecten. Het ontwerp traject werd ingebed in de architectuur biennale als onderzoekstraject, en zou uitmonden in een publiekstentoonstelling. Maar tegelijkertijd stond voorop dat het ontwerpend onderzoek een concrete bijdrage moest leveren aan het lopende project.
Met het Atelier Making Projects streefde het rijk naar excellentie en hoge kwaliteit in haar eigen omvangrijke en complexe projecten door het toevoegen van een ontwerp-component aan lopende projecten. De koppeling met het platform van de IABR en het daarmee geborgde publieke karakter leverde het ontwerpend onderzoek een concrete meerwaarde op in inhoud en proces. Making Projects bood ruimte voor experiment, reflectie en betrokkenheid van onverwachte partijen, met performance en debat op de IABR.
Het proces en het resultaat van Atelier Making Projects zijn gedocumenteerd in de publicatie Nederland Projectenland.
2013 - 2016
Met de Actie Agenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp 2013 - 2016 besloot het Rijk Atelier Making Projects voort te zetten. In het kader van IABR–2014 werkt het in 2013 en 2014 aan een tweede ronde projecten, Markermeer, Energietransitie, en Herbestemming, die getoond worden op IABR–2014.
Het College van Rijksadviseurs en de IABR Curator Dirk Sijmons houden als audit team gedurende het traject een vinger aan de pols.
4e IABR: Open City
Designing Coexistence
DESIGN: STOUT/KRAMER
De 4e IABR: Open City, Designing Coexistence stelde de sociale duurzaamheid van de stad centraal en vroeg zich af wat de architectuur daar concreet aan kan bijdragen.
De curator van de vierde editie was de Nederlandse architect en stedenbouwkundige Kees Christiaanse, partner KCAP en professor Stedenbouw aan de ETH Zürich.
Opening op 25 september 2009
Meer informatie op de website van de 4e IABR
Curator
Kees Christiaanse
Directeur
George Brugmans
Opening
24 september 2009, door Jacqueline Cramer, minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, en Ahmed Aboutaleb, burgemeester van Rotterdam
Tentoonstellingen
Open City: Designing Coexistence
curator: Kees Christiaanse
locatie: NAi, Rotterdam
Parallel Cases
curator: Ralph Pasel
locatie: RDM Campus, Rotterdam Heijplaat
als reizende tentoonstelling tevens in Parijs
Amsterdam Vrijstaat
curator: Zef Hemel
locatie: Tolhuistuinen, Amsterdam
The Making of Vrijstaat Amsterdam
curator: Zef Hemel
locatie: Zuiderkerk, Amsterdam
T-Visionarium Open City
curator: Jeffrey Shaw, Bregtje van der Haak
locatie: Zuiderkerk, Amsterdam
A Cidade Informal no Século 21
curator: Marisa Barda
locatie: Museu da Casa Brasileira, São Paulo
als reizende tentoonstelling tevens in Recife, Rio de Janeiro, Berlijn, Londen en Milaan
A Cidade Informal no Século 21: Paraisópolis
curator: Marisa Barda
locatie: CEU Paraisópolis, São Paulo
Open City Jakarta: Reciprocity as an Urban Strategy
curatoren: Stephen Cairns, Daliana Suryawinata
locatie: Erasmus Huis, Jakarta
als reizende tentoonstelling tevens in Denpasar (Bali) en Batam
Refuge
curatoren: Can Altay, Philipp Misselwitz
locatie: DEPO, Istanbul
als reizende tentoonstelling tevens in Amman, Beirut en Cairo
Refuge: Five Cities Portfolio
fototentoonstelling van Bas Princen
locatie: DEPO, Istanbul
als reizende tentoonstelling tevens in Den Haag, New York, Amman, Beirut, Cairo en Parijs
Open City Baltimore
curator: Daniel D'Oca (Interboro)
locatie: North Avenue Market, Baltimore
september 2009 – maart 2011
61.000 bezoekers alleen in Nederland
Events
172 conferenties, lezingen, presentaties, filmvertoningen, workshops, etc.
VPRO: Eeuw van de Stad
omroepbreed twee weken televisie, radio en internet met 2.6 miljoen kijkers en luisteraars
projectleiding: Bregtje van der Haak
Publicaties en documentaires
Open City: Designing Coexistence, catalogus
George Brugmans, Xandra Nibbeling (red)
2009, IABR
Open City: Designing Coexistence
Tim Rieniets, Jennifer Sigler, Kees Christiaanse (red)
2009, SUN Architecture
Refuge. Five Cities Portfolio: Istanbul, Beirut, Amman, Cairo and Dubai
Bas Princen; introduction by Philipp Misselwitz and Can Altay
2009, SUN Architecture
Rotterdam Open Stad, Gebiedsontwikkeling in de Praktijk
Ben Maandag, Koos Hage (red)
2009, Gemeente Rotterdam/Post Editions
Open City Rotterdam
Kees Christiaanse, Nicolas Kretschmann, Martina Baum, Simon Kretz (red)
2009, ETH Zürich
De levende stad: Over de hedendaagse betekenis van Jane Jacobs
Simon Franke, Gert-Jan Hospers (red)
2009, SUN Architecture
De Grenzeloze Stad
De Gids thema nummer, Edzard Mik (red)
Micro-Rayon Living
Christian Ernsten, Edwin Gardner
2009, Partizan Publik
Foaming at the Edge: Open City Masterclass
2009, Berlage Institute Research Report #28
Vrijstaat Amsterdam
Zef Hemel (red)
2010, Dienst Ruimtelijke Ordening, Amsterdam
A Cidade Informal no Século XXI
Elisabete França, Marisa Barda (red)
2010, Prefeitura do Município de São Paulo, SEHAB, São Paulo
The Fifth Layer of Jakarta
Jo Santoso (red)
2009, Centropolis, Universitas Tarumanagara
Open City Jakarta
Stephen Cairns, Daliana Suryawinata (red)
2010, Erasmus Huis
Amsterdam Makeover 2040
regie: William de Bruijn
VPRO Tegenlicht in coproductie met IABR
Grand Paris: De President en de Architect
regie: Bregtje van der Haak
VPRO Tegenlicht in coproductie met IABR
Nieuw in de Stad
samenstelling: Eva de Breed
VPRO Metropolis in coproductie met IABR
Stayin’ Alive In Jo’burg
regie: Rob Schröder
VPRO Holland Doc in coproductie met IABR
I am Gurgaon: De Nieuwe Stad in India
regie: Marije Meerman
VPRO Tegenlicht in coproductie met IABR
foto: Michelle Wilderom
"The Open City reflects an open society in which people are given opportunities and tolerance reigns. That is a form of society we should all aspire to and so, as far as the city is concerned, it should be our goal."
In een interview met Archined kijkt curator Kees Christiaanse vooruit naar de 4e IABR: Open City, Designing Coexistence, naar haar inzet en opzet. Lees meer op Archined
"Cities can be part of the solution; nation states are part of the problem. We therefore need a new paradigm. We have to learn how to look at the most pressing problems in the world –a mix of mutually reinforcing social, cultural, ecological and economic crises– through the perspective of the city."
In een interview met Orhan Ayyüce kijkt IABR-directeur George Brugmans terug op Open City, haar strategieën en resultaten, en hoe met deze editie een brug naar de toekomst is geslagen. Lees hier verder op Archinect.
Archinect, opgezet in 1997 en werkend vanuit Los Angeles, brengt ontwerpers uit de hele wereld bijeen. Het is inmiddels een van de meest bezochte websites voor architecten, studenten, academici en anderen die geïnteresseerd zijn in de ontwikkeling van design en die open staan voor nieuwe ideeën uit alle disciplines.
Parallel Cases
een terugblik
In de tentoonstelling Parallel Cases reageerden studententeams op de wereldwijde oproep van de 4e IABR om projecten voor te stellen die vormgeven aan het thema en de toekomst van de Open City.
De tentoonstelling was een samenwerking van de IABR, de Rotterdamse Academie van Bouwkunst en het Institute for Housing and Urban Development Studies van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Curator: Ralph Pasel
Locatie: RDM Campus, Rotterdam
26 september - 13 december 2009
3e IABR: Power
Producing the Contemporary City
DESIGN: THONIK
De 3e IABR: Power, Producing the Contemporary City onderzocht de krachten achter de productie van de hedendaagse stad en stelde de vraag welke tegenkrachten architecten nog kunnen ontwikkelen.
Het Berlage Instituut was de curator van deze editie
24 mei tot 2 september 2007
Meer informatie op de website van de 3e IABR
Curator
Berlage Institute
Directeur
George Brugmans
Opening
24 mei 2007, door Ivo Opstelten, burgemeester van Rotterdam, en Edi Rama, burgemeester van Tirana, Albanië
Tentoonstellingen
Visionary Power
curatoren: Vedran Mimica, Joachim Declerck
locatie: Kunsthal Rotterdam
De Nieuwe Nederlandse Stad
curator: Rients Dijkstra
locatie: Kunsthal Rotterdam
A Better World, Another Power
curator: Emiliano Gandolfi
locatie: NAi, Rotterdam
Form and the City
curator: Christine de Baan
locatie: Deelgemeentekantoor Feijenoord, Rotterdam
24 mei tot 2 september 2007
77.500 bezoekers
Powerlounge
conferenties, lezingen, filmvertoningen en andere events
Publicaties en documentaires
Visionary Power: Producing the Contemporary City
Christine de Baan, Joachim Declerck & Véronique Patteeuw (red)
2007, NAi Publishers
De Kracht van Zuid
Christine de Baan, Sophie van Ginneken, Salomon Frausto (red)
2007, IABR
Caracas, the Informal City
regie: Rob Schröder
VPRO Tegenlicht in coproductie met IABR en Urban Think Tank Caracas
In het digitaal archief van de IABR vonden we CORPORATE CITIES, een interview met Keller Easterling in het kader van de 3e IABR, POWER - PRODUCING THE CONTEMPORARY CITY (2007).
Easterling spreekt op IABR–2016–THE NEXT ECONOMY over 'extrastatecraft', steden en de next economy.
WAARSCHUWING: deze video heeft een lage resolutie
Uit het digitaal archief van de IABR: INFORMAL CITIES, een interview met Hubert Klumpner en Alfredo Brillembourg (Urban Think Tank) in het kader van de 3e IABR, POWER - PRODUCING THE CONTEMPORARY CITY (2007).
WAARSCHUWING: deze video heeft een lage resolutie
In het digitaal archief van de IABR vonden we SPECTACLE CITIES, een interview met John Urry in het kader van de 3e IABR, POWER - PRODUCING THE CONTEMPORARY CITY (2007).
WAARSCHUWING: deze video heeft een lage resolutie
DESIGN: 75B
De 2e IABR: The Flood richtte zich op de relatie tussen water en stedenbouw in Nederland en in de rest van de wereld tegen de achtergrond van de te verwachten gevolgen van klimaatverandering.
De curator van de tweede editie was Adriaan Geuze, landschapsarchitect en directeur van West8
Meer informatie op de website van de 2e IABR
Curator
Adriaan Geuze
Directeur
George Brugmans
Opening
26 mei 2005, door Prins Willem-Alexander
Tentoonstellingen
De Hollandse Waterstad
curator: Adriaan Geuze
locatie: Las Palmas, Rotterdam
Nieuwe Hollandse Waterstad
curator: Adriaan Geuze
locatie: Las Palmas, Rotterdam
Mare Nostrum
curator: Christine de Baan
locatie: Las Palmas, Rotterdam
Polders
curator: Linda Vlassenrood
locatie: NAi, Rotterdam
Three Bays
curator: Adriaan Geuze
locatie: NAi, Rotterdam
Flow
curator: Saskia van Stein
locatie: NAi, Rotterdam
26 mei tot 3 september 2005
57.347 bezoekers
Conferenties en Lezingen Programma
Mare Nostrum Conferentie
Three Bays Conferentie
NEPROM-Kennisfestival: Munt uit Water
Rotterdam Waterstad 2035
plus lezingen, debatten, e.a.
City Program
m.m.v. Centrale Bibliotheek Rotterdam, Brutto Gusto, De Bijenkorf, CBK Rotterdam, Chabot Museum, MAMA, Mirta Demare, MKGalerie, Natuurhistorisch Museum Rotterdam, Nederlands Fotomuseum, RAM, V2_, St. Watertank, Witte de With, Maton Office, Walk 'n' Talkshow
Publicaties en documentaires
The Flood, Catalogus
Olof Koekebakker (red)
2005, IABR
Polders! Gedicht Nederland
Adriaan Geuze, Fred Feddes (red)
2005, NAi Uitgevers
Atlas Dutch Water Cities
Han Meyer, Fransje Hooimeijer (red)
2005, Uitgeverij SUN
De Hollandse Waterstad
Christine de Baan, Simone Rots, Vibeke Gieskes (red)
2005, IABR
Mare Nostrum Papers
Christine de Baan (red)
2005, IABR
Rotterdam Waterstad 2035
Pieter de Greef (red)
2005, Episode Publishers
Het Verloren Land
regie: Jos de Putter
NPS in coproductie met IABR
1e IABR: Mobility
A Room with a View
DESIGN: VIA VERMEULEN
De 1e IABR: Mobility, A Room with a View agendeerde het mondiale mobiliteitsvraagstuk en onderzocht de gevolgen daarvan voor architectuur en stedenbouw.
De curator van de eerste editie was Francine Houben, architect en directeur van Mecanoo architecten.
7 mei tot 7 juli 2003
Curator
Francine Houben
Opening
7 mei 2003, door Koningin Beatrix
Tentoonstellingen
World Avenue
Motopias
Holland Avenue
Auto Arcade
curator: Francine Houben
locatie: NAi, Rotterdam
Mob_Lab
curator: Francine Houben
locatie: Las Palmas, Rotterdam
7 mei tot 7 juli 2003
85.000 bezoekers
Internationaal Forum voor Debat
Star Speakers Festival: twenty experts, twenty visions
Het Groot Biennale Debat
conferenties, lezingen en andere events
City Program
m.m.v. AIR, AFFR, Boijmans van Beuningen, Chabot Museum, Nederlands Fotomuseum, Galerieroute, Centrale Bibliotheek Rotterdam, Goethe Institut Rotterdam, Kasteel Groeneveld Baarn, Maritiem Museum Rotterdam, Natuurhistorisch Museum Rotterdam, Museumpark Kerk, TENT, V2_Lab, WItte de With
Publicaties
International Architecture Biennale Rotterdam, Catalogus
2003, IABR
Mobility, A Room with a View
Francine Houben, Luisa Maria Calabrese (red)
2003, NAi Uitgevers
Holland Avenue
vier TV programma’s in coproductie met de AVRO
600.000 kijkers