IABR

^{IABR–Projectatelier Rotterdam}

Het IABR–2014–PROJECTATELIER ROTTERDAM: HET STEDELIJK METABOLISME heeft een nieuwe aanpak willen onderzoeken en testen, een nog grotendeels onontgonnen methode voor ruimtelijk ontwerp en planning die een nieuw werkterrein voor de stedenbouwer zou moeten blootleggen. Gedacht vanuit het stedelijk metabolisme kunnen economische ontwikkeling en duurzaamheid hand in hand gaan; de methode vormt een nieuwe interface tussen diverse beleidsvelden, waaronder milieu en ruimtelijke ontwikkeling.

Dat die vooronderstelling niet loos was, bleek uit de grote belangstelling voor de resultaten van het Atelier bij de diverse beleidsdirecties van de Gemeente Rotterdam en bij het Havenbedrijf Rotterdam. Ook het Ministerie van Infrastructuur en Milieu onderzoekt nu hoe het de resultaten van het Projectatelier Rotterdam kan gebruiken in zijn eigen beleid.
De gemeente Rotterdam zelf gebruikt de uitkomsten van het Atelier als onderlegger voor het verder werken aan de transitie naar een duurzame en circulaire economie.Ook worden de resultaten door IABR en gemeente meegenomen als input voor het volgende Projectatelier Rotterdam dat wordt opgezet in het kader van IABR–2016.

DUURZAME ONTWIKKELINGSMODELLEN
Projectatelier Rotterdam is door IABR en gemeente Rotterdam opgezet in het kader van IABR–2014 om samen met het Havenbedrijf Rotterdam, het Planbureau voor de Leefomgeving en andere stakeholders door middel van een grootschalig ontwerpend onderzoek naar het stedelijk metabolisme van Rotterdam te komen tot meer duurzame ontwikkelingsmodellen voor de stad.

De metabolistische aanpak gaat ervan uit dat stad een complex, uitgestrekt en dynamisch systeem is dat onophoudelijk in de weer is om in de behoeften van zijn bewoners te voorzien. We kunnen dit systeem niet alleen in technische of mechanische, maar ook in organische termen omschrijven. Zoals een menselijk lichaam ademt, drinkt, eet, zijn zintuigen gebruikt en zich ontlast, zo kunnen we ook in de stad de vitale stofstromen onderscheiden én analyseren.

Wat levert het op als we op deze ‘organische’ manier naar de stad Rotterdam kijken? Als één van de grootste havensteden ter wereld en gelegen in de Rijn-Maas Delta is Rotterdam de stad bij uitstek voor een analyse van haar stofstromen en onderzoek naar hoe het metabolisme als een instrument voor toekomstige planning en duurzame ontwikkeling in te zetten.
De ontwerpbureaus .FABRIC en JCFO hebben in kaart gebracht welke stofstromen hoe door de stad heen lopen en geanalyseerd hoe deze stromen met de ruimte interacteren, op welke manier ze – individueel en in samenhang met elkaar –invloed hebben op de (milieu)performance van de stad en op basis daarvan kunnen inventariseren waar kansrijke ontwerpopgaven liggen.

De stofstromen zijn voor de tentoonstelling zichtbaar gemaakt in negen korte animatie films die elders op deze website te zien zijn.

De resultaten van het Projectatelier Rotterdam zijn op 25 juni 2014 op het symposium Sleutelen aan Stofstromen in de Kunsthal gepresenteerd en bediscussieerd. Het video verslag van deze bijeenkomst is te vinden onder Rotterdam en de Circulaire Economie.

De resultaten van het Projectatelier Rotterdam zijn ook in boekvorm gepresenteerd onder de titel Stedelijk Metabolisme Rotterdam. De publicatie is te downloaden onderaan deze pagina.

Projectatelier Rotterdam is een samenwerking van de IABR en de gemeente Rotterdam. Het ontwerpend onderzoek wordt verricht door James Corner Field Operations (New York) en .FABRICations (Amsterdam). Andere actieve partners waren het Nederlands Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), het Havenbedrijf Rotterdam, het Rotterdam Climate Initiative (RCI) en TNO.

De IABR–PROJECTATELIERS worden door de IABR uitgevoerd als lead partner in het rijksprogramma Regionale en Lokale Ontwerpdialoog van de Actie Agenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp (AAARO) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Downloads

Het Stedelijk Metabolisme van Rotterdam

^{© Provincie Zuid-Holland}

Tentoonstelling HET STEDELIJK METABOLISME VAN ROTTERDAM en debat over STOFWISSELING VAN DE ZUID WESTELIJKE RANDSTAD in Provinciehuis ZUID–HOLLAND

Om richting te geven aan het denken over de toekomst van de provincie Zuid-Holland en de rol die provincie en partners daarbij moeten vervullen, zet de Provincie Zuid Holland de resultaten van het IABR–2014–PROJECTATELIER ROTTERDAM: URBAN METABOLISM centraal met de tentoonstelling Het Stedelijk Metabolisme van Rotterdam en het debat De stofwisseling van de Zuidelijke Randstad.
Opening en debat vinden plaats op 21 april in het Provinciehuis in Den Haag, de tentoonstelling is te zien tot 5 mei; ze is vrij toegankelijk en te bezichtigen binnen de openingstijden van het Provinciehuis.

IABR–2014–PROJECTATELIER ROTTERDAM
Het IABR–2014–Projectatelier Rotterdam is een samenwerking van de IABR en de gemeente Rotterdam; het ontwerpend onderzoek is uitgevoerd door het Nederlandse .FABRIC en JCFO uit New York, en het Havenbedrijf Rotterdam, het Planbureau voor de Leefomgeving en TNO waren actieve partners.
(Voor meer informatie klik hier)

Perspectief en debat
De ontwikkelingsperspectieven die het IABR–Projectatelier Rotterdam heeft opgeleverd voor Rotterdam en regio zijn ook voor de provincie Zuid-Holland wenkend. Ze geven houvast om op een integrale manier verder te denken over de verschillende opgaven die op dit moment in de provincie spelen.
Aan de hand van een presentatie van .FABRIC over de resultaten van het ontwerpend onderzoek naar het metabolisme van de zuidwestelijke delta, wordt het debat over de concurrentiekracht van de Zuidelijke Randstad inhoudelijk gevoerd. De aanwezigen gaan, onder aanvoering van de provincie Zuid-Holland, het Waterschap HHSK, het Warmtekoude bureau ZH en de gemeente Rotterdam, met elkaar in gesprek over de vraag hoe de geschetste perspectieven verder ontwikkeld kunnen worden en welke acties en allianties daarvoor nodig zijn.

Aanmelden voor het debat kan hier

Dinsdag 21 april, 15u30 – 17u30
Provinciehuis Zuid-Holland
MSA hal
Zuid-Hollandplein 1, 2596 AW Den Haag

HET STEDELIJK METABOLISME VAN ROTTERDAM
De presentatie HET STEDELIJK METABOLISME VAN ROTTERDAM was onderdeel van de hoofdtentoonstelling van de zesde editie van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam, IABR−2014−URBAN BY NATURE−. Geïnspireerd door curator Dirk Sijmons onderzochten ontwerpers in binnen- en buitenland in het kader van IABR–2014 de stelling dat we de milieuproblemen in de wereld alleen kunnen oplossen als we eerst de problemen van de stad oplossen. Daarvoor moeten we opnieuw naar de stad leren kijken, als een stedelijk landschap dat functioneert als een een stedelijk metabolisme, een levend organisme waarbij cultuur en natuur in elkaar grijpen. Zo'n stedelijk metabolisme is een complex en interactief systeem van stofstromen dat onophoudelijk werkt om in de behoeften van zijn bewoners te voorzien. Als we die stofstromen, zoals voedsel, lucht, water, goederen, mensen, energie en afval, goed analyseren, kringen leren sluiten en de stromen in samenhang met elkaar leren aansturen, dan kunnen we de complexe stedelijke landschappen waarin we wonen beter en duurzamer ontwerpen, plannen en aansturen.

Om deze stelling te onderzoeken voor de regio Rotterdam is door de IABR in 2013 samen met de gemeente Rotterdam het IABR–PROJECTATELIER ROTTERDAM opgezet, een grootschalig ontwerpend onderzoek naar het stedelijk metabolisme van de zuidwestelijke delta, met name Rotterdam, met het doel te komen tot meer duurzame ontwikkelingsmodellen voor de regio. Vanaf het voorjaar van 2013 is ontwerpend onderzoek gedaan door de ontwerpbureaus .FABRIC (Amsterdam) en JCFO (New York). Actieve partners bij het onderzoek waren het Havenbedrijf Rotterdam, het Planbureau voor de Leefomgeving en TNO.

De onderzoeksresultaten en concrete projectvoorstellen van het Atelier zijn gepresenteerd in de publicatie Stedelijk Metabolisme, en van mei tot augustus 2014 tentoongesteld op IABR−2014−URBAN BY NATURE− in de Kunsthal in Rotterdam.

Downloads

STOFWISSELING VAN DE ZUID WESTELIJKE RANDSTAD

Bijeenkomst 'Sleutelen aan Stofstromen'

^{© Fred Ernst}

Op zoek naar inspirerende initiatieven en nieuwe perspectieven op het snijvlak van de Rotterdamse stadsontwikkeling en circulaire economie. Met dit doel programmeerde Gemeente Rotterdam, IABR, Architectuurcentrum Rotterdam (AIR), Rotterdam Partners en Food Council Rotterdam op 25 juni 2014 het symposium ‘Sleutelen aan Stofstromen’.

Directe aanleiding voor deze bijeenkomst was het IABR–2014–Projectatelier Rotterdam. Het projectteam presenteerde de belangrijkste onderzoeksresultaten en bouwde samen met de initiatiefnemers van deze dag verder aan een netwerk van vernieuwers dat sleutelt aan de stofstromen van de stad Rotterdam. Op de website 'Sleutelen aan Stofstromen' een indruk van het programma, de sprekers en een video- en fotoverslag.

Play

Rotterdam: Urban Metabolism

Presentatie onderzoeksresultaten IABR–2014–Projectatelier Rotterdam: Urban Metabolism -- door Eric Frijters (.Fabric), 25 juni 2014

Tijdens de bijeenkomst werd het boek STEDELIJK METABOLISME ROTTERDAM gepresenteerd waarin de onderzoeksresultaten van het Projectatelier Rotterdam zijn samengevat. Onder aan deze pagina kan deze publicatie van de Gemeente Rotterdam, de IABR, .FABRIC, JCFO en TNO worden gedownload.

Downloads

Eén van de grootste uitdagingen waarmee het IABR–Projectatelier Rotterdam werd geconfronteerd, was hoe de ontwerp bureaus, .FABRIC en James Corner Field Operations, de verschillende stofstromen konden verbeelden die samen het metabolisme van het stadslandschap vormen.

Op basis van grondige analyse van alle data en informatie is eerst een indrukwekkende serie kaarten gemaakt, de eerste visualisaties van Rotterdams metabolisme. Maar stromen stromen, en de volgende stap was daarom het maken van een serie animatiefilms die inzichtelijk maken hoe de stofstromen lucht, water, biota, voedsel, energie, afval, mensen, cargo en zand, sediment en bouwmaterialen zich door het stedelijk landschap van Rotterdam bewegen en hoe de stad slimmer en beter gebruik kan maken van deze stromen.
De stofstroom animaties vormen – samen met de uitwerking van vier integrale ontwikkel strategieën voor de stad en vier maquettes van concrete uitwerkingen van deze strategieën – de presentatie van de resultaten van het IABR–Projectatelier Rotterdam op de tentoonstelling IABR–2014–URBAN BY NATURE–, die van 29 mei tot 23 augustus te zien is in de Kunsthal en het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.

credits
ontwikkeld door .FABRIC en JCFO voor het IABR–2014–PROJECTATELIER ROTTERDAM
animatie: Submarine
© IABR, 2014

Meer over Stofstroom animaties ▸▸▸

Tien stofstromen

^{IABR PROJECTATELIER ROTTERDAM}

De IABR-2014-URBAN BY NATURE zoekt een nieuw perspectief op de stad: is de stad te begrijpen als een organisme met een stofwisselingssysteem? Kan de stad vanuit de analyse van haar metabolisme op een duurzamere manier worden gepland en ontworpen? En wat betekent dat dan voor de praktijk van het ruimtelijk ontwerp?

EVERYTHING FLOWS
Op woensdag 6 november stond de potentie van dit nieuwe perspectief op de stad centraal. In een publiek avondprogramma introduceerde Dirk Sijmons, curator van de IABR–2014–URBAN BY NATURE, zijn fascinatie voor het metabolisme als instrument voor ruimtelijk ontwerp en planning. Sijmons stelt dat stad en natuur één en hetzelfde systeem zijn. De stad is onze menselijke natuur en net als de mens heeft een stad een stofwisseling, een metabolisme. Het is op de schaal van de grote stadslandschappen, waarin wij in feite wonen, dat dit systeem het best te begrijpen is en waar wellicht oplossingen gevonden kunnen worden voor een duurzame ontwikkeling van onze planeet.

De vraag is dan hoe architecten, landschapsarchitecten en stedenbouwers met dit metabolisme aan de slag kunnen. Volgens Dirk Sijmons is dat in ieder geval op drie niveaus. Om te beginnen heeft iedere stofstroom een eigen infrastructuur die op zichzelf een ontwerpopgave is. Daarnaast kan de milieuperformance van een stad verbeterd worden door de kringlopen van de stromen te verkorten of te sluiten. En tot slot kan het metabolisme formatief zijn voor stedelijke ontwikkeling, wanneer de stofstroom als uitgangspunt wordt genomen voor ruimtelijk ontwerp.

In het IABR–Projectatelier Rotterdam ontwikkelen de ontwerpbureaus JCFO (New York) en .FABRICations (Amsterdam), in opdracht van en samen met de IABR en de Gemeente Rotterdam, een visie en strategie voor een duurzamer Rotterdam die gebaseerd is op een analyse van het metabolisme van de stad. De bureaus doen ontwerpend onderzoek naar de diverse stofstromen, zetten deze in samenhang en gekoppeld aan de lokale realiteit en opgaven van Rotterdam op de kaart en doen concrete ontwerpvoorstellen voor interventies op grote en kleine schaal.

Eric Frijters

^{foto: Michelle Muus}

Richard Kennedy (JCFO) en Eric Frijters (FABRIC) presenteerden tijdens deze Urban Meeting hun eerste inzichten in dit doelgerichte research traject. Uit de grondige analyses van de verzamelde data (van het Planbureau voor de Leefomgeving, van de gemeentelijke diensten van Rotterdam, van het Havenbedrijf en van andere Rotterdamse bedrijven) waarbij Rotterdam wordt bekeken als centrale plek in een groot deltagebied, is een indrukwekkende serie kaarten ontstaan. Deze vormen een belangrijke basis voor het verdere ontwerpwerk. Door de analyses te koppelen aan (lokale) Rotterdamse opgaven en internationale trends, ontstaat zicht op mogelijkheden voor een nieuw perspectief.
De komende maanden werken de bureaus verder uit waar voor Rotterdam de kansen liggen en hoe deze via een slimmer ontwerp van de stofstromen opgepakt kunnen worden.

Ook Isabelle Vries, strateeg bij het Havenbedrijf Rotterdam, meende dat ontwerp, zoals bijvoorbeeld aan een Rotterdams warmtenetwerk waarvoor de bureaus een aanzet toonden, belangrijk is, naast natuurlijk andere expertise.
Dirk Sijmons onderstreepte dat ontwerpers zich niet alleen bezig moeten houden "met water, met bosgebieden en met kassen”. De praktijk leert dat ontwerp op het punt van infrastructuur juist veel te bieden heeft. Het ontwerp verkent immers wat we zouden kunnen doen. Dit is precies de kern van het argument van IABR–2014, namelijk dat we door middel van ontwerpend onderzoek kunnen ontdekken hoe we de analyse van de samenhangende stofstromen het beste kunnen inzetten voor het maken van een meer weerbare en leefbare stad.

Sprekers: Dirk Sijmons (Curator IABR–2014–URBAN BY NATURE–), Richard Kennedy (James Corner Field Operations) en Eric Frijters (.FABRICations).

Panel: Lisa Diedrich (Hoogleraar Landschapsarchitectuur, Swedish University of Agricultural Sciences), Isabelle Vries (Program Manager Port Vision 2030, Havenbedrijf Rotterdam), Astrid Sanson (Directeur Binnenstad en Stedelijke Kwaliteit van de Gemeente Rotterdam).
Moderator: Joost Schrijnen

Het IABR Projectatelier Rotterdam is een samenwerking van de IABR en de gemeente Rotterdam. Met de Projectateliers zet de IABR in opdracht van het Rijk ontwerpkracht in om vanuit een nieuw perspectief te werken aan lokale en regionale ruimtelijke opgaven. Het ontwerpend onderzoek van Projectatelier Rotterdam wordt verricht door James Corner Field Operations (New York) en .FABRICations (Amsterdam). De resultaten krijgen volgend jaar een centrale plaats op de zesde editie van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam, die vanaf 29 mei 2014 te bezoeken is in de Kunsthal Rotterdam, en worden daarna lokaal ingezet door de gemeente Rotterdam.

Samen met de IABR en de Gemeente Rotterdam organiseren BNA Onderzoek, de NVTL en de BNSP een ideeën prijsvraag voor architecten, landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen.

Uitgaand van de ‘stromen’ die de stad (in dit geval Rotterdam) in komen en uit gaan, en de interactie tussen al deze stromen, wordt er ontworpen aan een concreet vraagstuk: de opwaardering van het gebied Blaak / Westblaak. Stromen zoals verkeer, water, voedsel, lucht, mensen en energie moeten zo georganiseerd worden dat het gebied veerkrachtiger, leefbaarder en toekomstbestendiger wordt.

IABR-

IABR–Atelier Rotterdam

Downloads

Stofwisseling van de Zuidelijke Randstad

Downloads

Rotterdam en de Circulaire Economie

Downloads

Stofstroom animaties

Urban Meeting Rotterdam

everything flows

04.11.2013

Prijsvraag

ontwerpen met stromen